W ubiegłym tygodniu Muzeum Historii Ziemi Kamieńskiej wzbogaciło się o kolejne ważne archiwalia dotyczące powojennych dziejów Kamienia Pomorskiego. W imieniu Pani Prezes Sylwii Brzęczkowskiej, przedstawiciele Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej – Państwo Marek Krasowski, główny księgowy i prokurent spółki oraz Edyta Jancewicz, kierownik działu kadr i płac – przekazali na ręce Dyrektora MHZK Pana Grzegorza Kurki „Kronikę Rejonowego Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Kamieniu Pomorskim”, na bazie którego w 1993 r. powstało obecne PGK. Oficjalne przekazanie miało miejsce w ratuszu, w obecności Burmistrza naszego miasta Pana Bronisława Karpińskiego.

Na niecodzienny dar kamieńskiej spółki składa się jedenaście jednostek archiwalnych obrazujących rozwój gospodarki komunalnej i mieszkaniowej na terenie miasta i powiatu w okresie 1945-1993, w tym dzieje samego zakładu, który rozpoczął działalność 1 lutego 1952 r.

Tom pierwszy obejmujący kształtowanie się polskiej administracji i powojenne odradzanie się życia na Ziemi Kamieńskiej do 1950 r. powstał, jak przypuszczamy, na podstawie „Kroniki Powiatu Kamieńskiego” opracowanej niegdyś na zlecenie Prezydium Powiatowej Rady Narodowej. W okresie tym zadaniami z zakresu gospodarki komunalnej zajmowali się pracownicy Zarządu Miasta, a później Prezydium Miejskiej Rady Narodowej, prowadząc prace porządkowe związane z odgruzowywaniem. Uzyskane w ten sposób materiały budowlane trafiały następnie na odbudowę Warszawy, w myśl hasła „Cały Naród buduje swoją Stolicę”. Oczyszczanie Kamienia nie było wówczas, z wiadomych względów, zmechanizowane. Wywóz nieczystości przeprowadzano przy pomocy wozów konnych, specjalnie przystosowanych do tego celu i utrzymywanych przez władze miejskie.

Początki dzisiejszego PGK wiążą się z Miejskim Wielozakładowym Przedsiębiorstwem Gospodarki Komunalnej, które powstało 1 lutego 1952 r. Siedziba zakładu mieściła się przy ul. Stanisława Moniuszki, w gmachu zajmowanym później przez Powiatowy Dom Kultury, a obecnie Prokuraturę Rejonową. Kadrę zarządzającą przedsiębiorstwem stanowili: kierownik Stanisław Kowalski, Jan Brajczewski, z-ca kierownika ds. technicznych oraz Jan Paprzycki, z-ca kierownika odpowiedzialny za zaopatrzenie i sprawy administracyjno-gospodarcze. Nowa instytucja oprócz oczyszczania miasta, dbania o zieleń miejską, wodociągi i kanalizację czy świadczenia usług pogrzebowych prowadziła także ogrodnictwo i Hotel Miejski „Polonia” W kolejnych latach rozszerzyła swe zadania m. in. o działalność związaną z komunikacją miejską (taxi bagażowe) oraz prowadzenie targowiska.

Z dniem 1 stycznia 1972 r. Prezydium PRN w Kamieniu Pomorskim zmieniło strukturę organizacyjną zakładu powołując do życia Wielobranżowe Powiatowe Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej, które trzy lata później przekształcono w Rejonowe Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej, działające na terenie miast i gmin Kamień i Wolin oraz gmin Dziwnów, Golczewo i Świerzno.

Podarowana MHZK „Kronika” przedstawia rozwój kamieńskiego zakładu do 1993 r., kiedy to powstała obecna spółka „Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej”. Jej planowe prowadzenie zapoczątkowano prawdopodobnie, jak wynika z jej treści, w latach 70. XX w. Oprócz wydarzeń związanych z życiem firmy na kartach kolejnych tomów znalazły się też informacje o mieście - jak kronika okresu 1945-1950, relacja z otwarcia nowego mostu na Wyspę Chrząszczewską w 1964 r., wzbogacona dwiema fotografiami z tej uroczystości. Odnotowano w niej dzień 24 czerwca 1967 r. kiedy to uroczyście oddano do użytku, po czterech latach budowy, nową przychodnię przy ul. Mikołaja Kopernika. Obiekt ten, wznoszony w czynie społecznym przez mieszkańców i instytucje naszego miasta budowali także pracownicy PGK. Swój ślad w „Kronice” znalazła też wichura, jaka nawiedziła Kamień z 18 na 19 października 1967 r., która poczyniła w mieście wiele szkód.

„Kronika” zawiera także spis kolejnych dyrektorów zakładu oraz, przy okazji omawiania zagadnień płacowych w załączonych do niej rocznych sprawozdaniach z działalności, spisy pracowników. Szczegółowo opisuje zmiany w strukturze organizacyjnej przedsiębiorstwa. Na jej kartach znalazły się także wycinki prasowe dotyczące firmy. Istotny element „Kroniki” stanowią również relacje z obchodów Dnia Pracownika Gospodarki Komunalnej, kolejnych rocznic istnienia zakładu czy pochodów pierwszomajowych, wszystkie wzbogacone fotografiami. Ważnym załącznikiem są też materiały związane z życiem politycznym w powiecie jak „Program wyborczy FJN Ziemi Kamieńskiej” na wybory do rad narodowych w 1969 r. z podsumowaniem minionej, trwającej od 1965 r. kadencji. W tomie obejmującym rok 1980 na uwagę zasługuje organizowanie się Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność”. Z części opisującej dzieje zakładu od 1990 r. widać wyraźnie niepewność o przyszłość przedsiębiorstwa i przewijającą z kart „Kroniki” obawę przed prywatyzacją i wiążącą się z nią możliwością zwolnień.

Dar kamieńskiego PGK, który wzbogacił zbiory archiwalne MHZK stanowi ważne źródło historyczne dla poznania dziejów nie tylko tego przedsiębiorstwa, ale też dziejów miasta, z którym losy tego zakładu i ludzi, którzy go tworzyli są nierozerwalnie związane. To kolejne materiały, po Okręgowej Spółdzielni Mleczarskiej i Spółdzielni Spożywców „Społem”, dotyczące zakładów pracy działających na terenie Kamienia Pomorskiego. Losy pamiątek po pozostałych, już nieistniejących firmach takich jak Trzciniarnia, Przedsiębiorstwo Budownictwa Rolniczego, czy Państwowy Ośrodek Maszynowy – Zakłady Naprawcze Mechanizacji Rolnictwa, gdzie działała izba pamięci nie są, jak dotąd, znane. Wierzymy, że dzięki zrozumieniu i życzliwości, dla idei naszego Muzeum, okazywanych przez wiele osób oraz instytucji i te materiały, o ile przetrwały, znajdą się kiedyś w MHZK.

Zarządowi i Pracownikom Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej oraz naszym pozostałym Darczyńcom serdecznie dziękujemy. Bez Państwa zbiory muzealne byłyby pozbawione materiałów dotyczących powojennych dziejów polskiego Kamienia Pomorskiego.

Na fotografii:

Uroczyste wręczenie „Kroniki”, fot. Małgorzata Michalak