Muzeum w Kamieniu Pomorskim

Edycja: Tablica komemoracyjna poległych w wojnie 1870-71

Zdjęcie:
Tytuł:

Historia jednego zabytku, cz. 89Tablica upamiętniająca poległych podczas wojny francusko-pruskiejWzorem lat ubiegłych, tak i w bieżącym roku Muzeum Historii Ziemi Kamieńskiej wzbogaca się o kolejne, ważne dla naszej historii zabytki. Tym razem napiszemy o obiekcie, który trafił do naszych zbiorów na początku bieżącego roku. Wówczas w znanym z mistrzowskiego kunsztu i solidności zakładzie stolarskim Panów Tadeusza i Jakuba Patuchów dowiedzieliśmy się o istnieniu drewnianej tablicy komemoracyjnej poległych w wojnie francusko-pruskiej z lat 1870-71, pochodzącej najprawdopodobniej z kościoła w Jarszewie.  Po pewnym czasie udało nam się dotrzeć do osoby, która odnalazła tablicę na strychu jarszewskiej plebanii podczas jej porządkowania po pożarze, który strawił budynek przed ponad dziesięcioma laty. Odnaleziona w zgliszczach spalonego budynku została wtedy zabezpieczona przed grożącym jej niechybnie zniszczeniem.  Ostatecznie ten wyjątkowy zabytek udało się pozyskać do naszych zbiorów co umożliwił nam Pan Jacek Golusda, Przyjaciel i Darczyńca naszego Muzeum, członek Rady Muzealnej MHZK oraz radny Rady Miejskiej w Kamieniu Pomorskim, który sfinansował zakup tablicy.  Do zbiorów naszego Muzeum trafił zatem obiekt niezwykły.  Przypuszczamy, że pochodzi najpewniej z kościoła w Jarszewie. Zdjęty po 1945 r. trafił, choć nie wiemy kiedy i w jakich okolicznościach, na strych zniszczonej pożarem plebanii.   Na dobrze zachowanej tablicy, o wymiarach 70 x 86 cm, złożonej z trzech desek widnieje napisany pismem gotyckim napis: Gott war mit uns, ihm sei die Ehre! Aus dieser Gemeinde starben für´s Vaterland: 1. August Mailahn am 24.Oct.1870 zu Mainz. 2. Wilhelm Jaeger am 16.Dec.1870 bei Longeau. 3. August Jaeger am 1.Febr.1871 zu Chartres. 4. Hermann Tarnow am 29.Mz.1871 zu Stettin. Friede sei mit ihnen! - Bóg był z nami ku swojej chwale! Zmarłym z tej gminy za ojczyznę: 1. August Mailahn zm. 24.10.1870 w Moguncji, 2. Wilhelm Jaeger -16.12.1870 pod  Longeau. 3. August Jaeger – 1.02.1871 w Chartres. 4. Hermann Tarnow – 29.03.1871 w Szczecinie. Pokój niech będzie z nimi!  Na podstawie opisu kościoła w Jarszewie zamieszczonego w wydanym w 1939 r. katalogu zabytków dawnego powiatu kamieńskiego, zatytułowanym „Kreis Kammin Land”, autorstwa konserwatorów Gerharda Bronischa i Waltera Ohle, wiemy, iż na południowej ścianie jarszewskiej świątyni znajdowały się dwie drewniane tablice pamiątkowe. Pierwsza poświęcona była ofiarom wojny z Napoleonem z 1815 r., a druga upamiętniała właśnie zmarłych w wojnie francusko-pruskiej.  Tablice komemoracyjne, poległych podczas wojen mieszkańców danej miejscowości, umieszczane w kościołach znajdowały się w wielu świątyniach naszego powiatu. Dzięki „Kreis Kammin Land” wiadomo, iż iż tablice takie, oprócz Jarszewa, wisiały również w kościele w Śniatowie (jedna upamiętniająca poległych w I wojnie światowej) i Samlinie ( I wojna światowa) po dwie w Sibinie (wojny napoleońskie 1813-1815,  I wojna światowa), Stuchowie (1813-1815,  I wojna światowa),  Górkach (militarne zmagania Prus z Austrią i Francją z lat 1866-1871,  I wojna światowa) i Świerznie (1813-1815,  I wojna światowa) oraz trzy w Gostyniu (1813-1815, wojna austriacko-pruska i I wojna światowa).  Pozyskana przez MHZK tablica pamiątkowa zmarłych w wojnie francusko-pruskiej odnaleziona w zgliszczach spalonej plebanii jest drugą tego typu znajdującą się w naszych zbiorach. Pierwsza to, znacznie uszkodzona i niemal już nieczytelna, tablica z kościoła w Trzebieszewie, która przed tym nim znalazła się w naszym Muzeum zatykała otwór w oszalowaniu wieży kościelnej.  Kościół pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Jarszewie jest miejscem niezwykłym. Zachowane do dziś barokowe wyposażenie tej późnogotyckiej świątyni czyni ją najbardziej okazałym kościołem okolic Kamienia Pomorskiego, który zachował się do dziś. Rekoncyliacja przejętej przez Kościół Katolicki świątyni nastąpiła 14 października 1945 r. Uratowała ją z pewnością przed dramatycznym losem innych obiektów sakralnych naszego powiatu, które, nie przejęte przez Kościół, były na skutek celowej polityki władz niszczone w latach 1954-1955. Los taki spotkał m.in. znajdujący się w Jarszewie XIX-wieczny kościół staroluterański. W 1958 r. jarszewska świątynia, z uwagi na swe znaczenie, została wpisana do rejestru zabytków. Do 1973 r. i powstania parafii w Jarszewie była kościołem filialnym kamieńskiej Parafii pw. św. Ottona.  Od 1973 r. jest kościołem parafialnym.  Pierwsza informacja o jarszewskim kościele pochodzi z 1534 r. Zbudowany na kamiennym fundamencie obiekt wzniesiono z głazów granitowych oraz cegły. Pierwotnie katolicki z czasem stał się protestancką świątynią (w 1534 r. na sejmiku w Trzebiatowie stany pomorskie przyjęły protestantyzm jako religię państwową). Pożar z 1634 r. niemal doszczętnie zniszczył kościół. Niezwłocznie odbudowano nawę, a jedenaście lat później mistrz ciesielski Marten Bellin z Lędzina w powiecie gryfickim odbudował wieżę. W 1694 r. przemurowano okna. W 1714 r. wzniesiono przypory zachodnie by w 1750 r. rozbudować kościół w kierunku południowym i wschodnim i od północy dobudować zakrystię. W 1913 r. przeprowadzono remont generalny świątyni. Rozebrano drewniany strop z malowidłami Joachima Sellina z Wolina, znanego twórcy ołtarza głównego z kościoła w Trzęsaczu, który przez ponad sto lat, do 2003 r., znajdował się w kamieńskiej katedrze, podwyższono ściany oraz przykryto kościół sklepieniem beczkowym. Nowe malowidła na sklepieniu, na wzór tych pędzla wolińskiego artysty, wykonał malarz Wild z Hannoveru.  Na uwagę zasługuje cenne bezcenne wyposażenie jarszewskiego kościoła, które zachowało się niemal w całości. Kościół nie ucierpiał znacznie w wyniku działań wojennych. Po 1945 r. fragmenty stalli, które nie zostały wykorzystane w jego wnętrzu użyto do konstrukcji empory organowej w kościele w Górkach. Dziś są prezentowane na stałej wystawie zabytków sakralnych i archeologicznych naszego Muzeum, znajdującej się w kapitularzu katedralnym. We wnętrzu jarszewskiego kościoła dominuje manierystyczny ołtarz główny z 1653 r. z malowidłami z 1665 r. autorstwa Christiana Basske z Gryfic.  Z historycznego wyposażenia zachowała się powstała w latach 1633/34 ambona, drewniane stalle i ławy z malowidłami J. Sellina znajdującymi się w płycinach, empora muzyczna i kolatorska z uwiecznionym wnętrzem kościoła w XVII w. na jednej z płycin. Jarszewska świątynia znana jest też z obrazu „Sąd Ostateczny”, który znajduje się w jej murach. Ten monumentalny obraz, pędzla Joachima Sellina, z lat 80. XVII w. (jego wymiary wraz ramami to 4 na 3 m) jest największym pod względem wielkości przykładem malarstwa tablicowego, jaki zachował się na Pomorzu Zachodnim.  W ostatnich latach, dzięki kolejnym proboszczom jarszewskiej parafii i gospodarzom świątyni – ks. Grzegorzowi Legutce i obecnemu - ks. Waldemarowi Woźnemu w kościele w Jarszewie prowadzi się szereg prac konserwatorskich. Późnogotycka świątynia z bezcennym barokowym wyposażeniem odzyskuje swój dawny blask stanowiąc powód do dumy dla mieszkańców naszej gminy.

Autor:

www.mhzk.eu | Wszelkie prawa zastrzeżone | Made by IQ Vertical | 2009