- Odwiedzin:
- Online:
11 sierpnia br mieszkaniec Kamienia Pomorskiego pan Daniel Kawka przekazał do MHZK niezwykle cenny zabytek, który rzuca nowe istotne „światło” na historię naszego miasta. Mianowicie jest to plomba towarowa – pochodząca z jednego najważniejszych portów handlowych Europy – Amsterdamu. Znaleziona została pod murami obronnymi Osiedla Katedralnego - od północnej strony – na wysokości dawnej kurii vicedominusa. Plomba wykonana została z ołowiu, ma okrągły kształt o średnicy 31 - 33 mm i grubość 1,5 mm. Wykonana został z dwóch płatów ołowiu, połączonych ze sobą za pomocą wąskiej listewki. Po obu stronach plomby, podobnie jak na monetach mamy rozbudowaną ikonografię.Na awersie plomby – w centralnej części widoczna jest tarcza herbowa Amsterdamu z trzema krzyżami św. Andrzeja - są to trzy znaki X umieszczone w pionie. W otoku plomby znajduje się napis wykonany w majuskule gotyckiej (AM) STELREDA (M). Jest to średniowieczna nazwa Amsterdamu. Na rewersie plomby wybita została koga, czyli żaglowiec handlowy, który dominował na akwenach Morza Bałtyckiego i Północnego od XII do XIV wieku. Koga stanowiła w tym czasie podstawowy typ statku Hanzy. Na kamieńskiej plombie jest ona dobrze widoczna, np. na kadłubie można rozróżnić poszczególne deski poszycia burty. Na rufie i dziobie statku umieszczony został kasztel - nadbudówka podobna do obronnych wieżyczek w grodach. Nad kasztelem burtowym powiewa prawdopodobnie bandera Amsterdamu. Podobny wizerunek kogi był umieszczony na średniowiecznej pieczęci Elbląga. Taką replikę kogi mogliśmy oglądać w czerwcu 2010 roku przy nabrzeżu w Kamieniu Pomorskim. Plomba towarowa służyła do identyfikacji pochodzenia produktów. Od XIII wieku była złożona z dwóch okrągłych płytek, połączonych ze sobą wąską listewką. Ołowiane plomby towarowe znakowały różne wyroby. Miały na celu przeciwdziałać fałszowaniu określonych towarów i zaświadczać ich pochodzenie od znanych producentów. Pozostaje pytanie jak plomba z Amsterdamu dotarła do Kamienia ? Na pewno plomba jest dowodem na to, że do Kamienia trafiały towary z jednego z najważniejszych portów Europy. Plomba znaleziona została w bezpośrednim sąsiedztwie murów obronnych Osiedla Katedralnego, być może sprowadzono tutaj z Amsterdamu sukno (miasto to było znane z produkcji materiałów, eksportowane do wielu miast europejskich), które mogło trafić do jednego z kanoników kapituły katedralnej, a nawet samego biskupa. Nie ulega jednak wątpliwości, że jest to niezwykle cenny zabytek, pochodzący z okresu, kiedy Kamień był pośrednim członkiem Związku Hanzeatyckiego. Był to związek skupiający miasta Europy Północnej. Kamień w związku reprezentował Szczecin. Jako członek Hanzy miasto Kamień zobowiązane było również do ekspediowania zbrojnych w obronie interesów Związku, m.in. brał udział w walkach przeciwko braciom witalijskim, zagrażającym swą piracką działalnością żegludze hanzeatyckiej. Kamień wymieniony jest również w liście protekcyjnym w 1478 roku, który wydał cesarz Maksymilian dla Hanzy. W szczytowym okresie rozwoju Hanza liczyła około 160 miast pod przewodnictwem Lubeki, a językiem urzędowym Związku była odmiana języka dolnosaksońskiego. Ostatecznie Hanza utraciła pozycję w wyniku wielkich odkryć geograficznych i ustanowieniu szlaków morskich łączących Europę z Ameryką i Indiami oraz przywozem dużej ilości kruszców do bicia monet. Ostatni zjazd delegatów miast hanzeatyckich odbył się w 1669 r. Z Księstwa Pomorskiego w średniowieczu eksportowano przede wszystkim zboża, jak również piwo, słód, drewno, dziegieć, wosk. Natomiast importowano tkaniny, wina, futra, ołów, cynę. Statki przypływające do Kamienia cumowały prawdopodobnie na wysokości dzisiejszego mola. Na rycinie kamieńskiego kronikarza Johannesa Ruge z 1693 roku, namalowany został statek cumujące przy nabrzeżu wysuniętym w kierunku Zalewu Kamieńskiego, którego początek znajdował się przy nieistniejącej obecnie bramy zwanej w średniowieczu FischerThor. Późnośredniowieczna plomba odkryta w Kamieniu Pomorskim jest niezwykle rzadkim zabytkiem znalezionym na terenie Polski. Podobną plombę odkryto w latach 70-tych XX wieku w kamienicy nr 48 na Starym Rynku w Poznaniu. Dwie plomby z Amsterdamu znajdują się również w zbiorach Muzeum w Gdańsku. Literatura: Hittinger D.: Amsterdam, w: Tuchplomben. Warenzeichen des späten Mittelalters und der Neuzeit aus dem norddeutschen Küstengebiet, Aachen 2008, str. 33, tabela 13. Kowalski M. K.: Gotyckie plomby towarowe jako źródło epigraficzne (w świetle artefaktów przechowywanych w kolekcjach gdańskich), w: Studia Epigraficzne II, Zielona Góra 2006, str. 199-2010. Krause E.: Późnośredniowieczna plomba towarowa z Amsterdamu odkryta w Poznaniu na Starym Rynku nr 48,w: Archaeologia et Historia Urbana 2004, str.539-543. Lesiński H.: Zarys dziejów Kamienia Pomorskiego, w: Rocznik Kamieński nr 3, str. 3-20. Wejman G.: W Związku Hanzeatyckim (1372-1544), w: Organizacja kościelna Kamienia Pomorskiego w latach 1124 – 1544, Szczecin 1997, str. 54-59. |
