- Odwiedzin:
- Online:
Muzeum Historii Ziemi Kamieńskiej wzbogaciło się ostatnio o kolejne materiały dotyczące pionierów Kamienia Pomorskiego. Mieszkaniec naszego miasta Pan Marek Grzywaczewski podarował MHZK zbiór dokumentów i fotografii po swym ojcu – Leonie Tomaszu Grzywaczewskim, współtwórcy powojennego żeglarstwa na Ziemi Kamieńskiej. W tym miejscu warto przypomnieć tę, pamiętaną przez wielu mieszkańców i zasłużoną dla Kamienia, postać.Leon Tomasz Grzywaczewski urodził się 7 marca 1915 r. w Gnieźnie. Po zdaniu egzaminu gimnazjalnego rozpoczął pracę jako praktykant w Spółdzielczym Banku Chełmińskim w Chełmnie nad Wisłą. Po odbyciu praktyki był, w latach 1933-36, sekretarzem w tamtejszej kancelarii adwokackiej. Następnie przeniósł się do Grudziądza, gdzie prowadził do 1938 r. biuro Ligi Morskiej i Kolonialnej. W tymże roku został powołany do odbycia służby wojskowej w Kompanii Telegraficznej 4 Dywizji Piechoty w Toruniu. Po ukończeniu szkoły podoficerskiej w 7 Batalionie Telegraficznym w Poznaniu został podoficerem kancelaryjno-administracyjnym w macierzystej jednostce w Toruniu. Uczestniczył w kampanii wrześniowej. 20 września 1939 r. pod Kutnem dostał się do niewoli niemieckiej i został osadzony w toruńskim stalagu XXA. Rok później, z uwagi na zły stan zdrowia, został zwolniony. Powrócił do Grudziądza, skąd trafił do Kielc, gdzie pracował w „Wytwórni Wód Owocowo-Gazowych” oraz ożenił się z Barbarą Rozborską. Przez pewien czas był zatrudniony w Zakładzie Elektrotechnicznym w Charsznicy. Władze okupacyjne skierowały go jednak znów do Grudziądza, gdzie, do wyzwolenia z rąk niemieckich, pracował jako robotnik. Po wyparciu Niemców został powołany do świeżo sformowanego 39 Pułku Piechoty w Gnieźnie. Wraz z tym pułkiem trafił do Kamienia Pomorskiego (stacjonującym tu do 1947 r.). W listopadzie 1945 r. został zdemobilizowany. W styczniu 1946 r. osiadł w Kamieniu, w którym mieszkał do śmierci w 1989 r. Tu przyszła na świat jego trójka dzieci. W naszym mieście zamieszkali też inni członkowie jego rodziny. Matka – Stefania - była kierowniczką żłobka, zaś siostra Maria, po ślubie ze Stefanem Kuszyńskim, związała się harcerstwem. Leon Tomasz Grzywaczewski w 1946 r. został zatrudniony w Urzędzie Pełnomocnika Rządu na Obwód Kamień (przekształconym niebawem w Starostwo Powiatowe Kamieńskie) na stanowisku kierownika Referatu Karno-Administracyjnego. Do odejścia ze Starostwa w 1949 r. pełnił tez obowiązki kierownika Referatu Ogólno-Administracyjnego oraz referendarza w Referacie Prawno-Administracyjnym. Bywało, że w sytuacji nieobecności starosty pełnił jego obowiązki. W 1949 r. rozpoczął pracę w kamieńskim oddziale Banku Rolnego. Był również członkiem Zarządu Spółdzielni Spożywców „Odra” w Kamieniu. W kolejnych latach pracował m.in. w Spółdzielni Wielobranżowej, Uzdrowisku, „Cechu Rzemiosł Różnych” oraz kamieńskim oddziale PTTK. Od początku swego pobytu w Kamieniu „Lotek”, bo tak nazywany był nasz bohater, związał się z żeglarstwem. Jego przygoda ze sportami wodnymi zaczęła się już przed wojną. W 1929 r. wstąpił do 5 Harcerskiej Drużyny Żeglarskiej w Chełmnie nad Wisłą, w której otrzymał wyszkolenie i stopień sternika. Brał czynny udział w Międzynarodowym Zlocie Skautów Wodnych w Garczynie. Działając w Lidze Morskiej i Kolonialnej prowadził praktyczne szkolenie młodych żeglarzy. Uczestniczył też w regatach na najstarszym w Polsce torze regatowym w Bydgoszczy. W 1938 r. został odznaczony przez Ligę Medalem XV-lecia Odzyskania Morza. W Kamieniu, w 1946 r., utworzył sekcję żeglarską, w ramach Klubu Sportowego „Gryf”, której był kierownikiem. Był też związany z powstałym w 1947 r. Jacht Klubem Ligi Morskiej „Gryf”. Pełnił funkcję komandora sekcji żeglarskich działających w mieście w kolejnych latach klubów - Jacht Klubu Polskiego, Zrzeszenia Sportowego „Ogniwo” oraz Jacht Klubu im. Jana z Kolna. Długie lata działał w Powiatowym Komitecie Kultury Fizycznej i Turystyki w Kamieniu Pomorskim, w którym był wiceprzewodniczącym. W 1946 r. zabezpieczył opuszczony, w części zniszczony, poniemiecki jacht, który po przeprowadzeniu remontu doprowadził do wodowania. Liczący 8,7 m długości i 2,5 m szerokości zbudowany w 1922 r. z drewna dębowego i sosnowego jacht został oficjalnie zarejestrowany przez szczeciński Urząd Morski w 1947 r. „Gryf”, bo tak nazywała się ta jednostka, był pierwszym tego typu, jak wspomina rodzina Pana Grzywaczewskiego, jachtem w Kamieniu. Dokumentacja dotycząca „Gryfa” stanowi fragment spuścizny po ojcu przekazanej przez Pana Marka Grzywaczewskiego Muzeum Historii Ziemi Kamieńskiej. Są w niej też inne materiały z pionierskiego okresu kamieńskiego żeglarstwa. Oprócz nich trafiła do nas dokumentacja dotycząca zatrudnienia L. T. Grzywaczewskiego w Starostwie Powiatowym. Są to pierwsze w archiwalnym zasobie MHZK oryginalne dokumenty z pieczęciami i podpisami ówczesnych starostów – Władysława Jasińskiego, Jana Tylińskiego i Jana Jankowskiego. Do naszego Muzeum oprócz ww. trafiły też materiały z innych miejsc zatrudnienia. Urzędowe dokumenty pisane często na poniemieckim papierze z odzysku, zapisanym z drugiej strony, znajdowały się w pozyskanych w siedzibie władz powiatowych teczkach z napisem „Staatl. Gesundheitsamt des Kreises Cammin i. Pomm.”. W przekazanych naszemu Muzeum materiałach znalazły się też pojedyncze zaproszenia, dyplomy oraz fotografie. Zbiór tych ostatnich liczy 64 odbitki pozytywowe, wśród których na uwagę zasługuje m.in. 15 z odbudowy i otwarcia uzdrowiska w 1959 r. Leon Tomasz Grzywaczewski to postać nierozerwalnie związana z kamieńskim żeglarstwem, dla którego rozwoju położył wiele zasług. W tym miejscu chcielibyśmy podziękować naszemu Darczyńcy – Panu Markowi Grzywaczewskiemu za przekazane MHZK materiały. Część z nich, oprócz innych, będzie prezentowana na wystawie „Z żaglem pod wiatr. Z dziejów żeglarstwa w Kamieniu Pomorskim”, która otwarta zostanie, wraz z nową mariną, 9 czerwca br. Na fotografii: Leon Tomasz Grzywaczewski (1915-1989). |
