Niezwykłe dzieje wieży kamieńskiej katedry na przestrzeni wieków.

Przeglądając stare przedwojenne zdjęcia Kamienia Pomorskiego (niem. Cammin), jak również ryciny pokazujące miasto od strony wód Zalewu Kamieńskiego - począwszy od panoramy Kamienia z 1550 roku, powstałej po pożarze miasta w 1538 roku - znanej z kopii wykonanej przez XIX - wiecznego historyka Ludwiga Kückena, przez widok miasta sporządzony przez matematyka i kartografa Eilharda Lubinusa w 1618 roku (umieszczony został w „Wielkiej Mapie Księstwa Pomorskiego” - jego kopia znajduje się w sali obrad ratuszu), po widoki miasta kronikarza Johannesa Ruge z 1687 roku, który umieszczał swoje barwne rysunki w księdze rachunkowej „Memoraliba curiae civitas Caminensis”, skończywszy na niedawno „odkrytej” panoramie Kamienia wykonanej przez fotografa Adolfa Bartelta w 1900 roku. Na ich podstawie można zauważyć, jak duże przemiany zachodziły w wyglądzie miasta w ciągu stuleci. W tym czasie zniszczone zostały baszty i bramy okalające Kamień Pomorski, jak również teren Osiedla Katedralnego (Historia jednego zabytku - część 10), zniszczeniu uległy domy kanoników, klasztor Dominikanów wraz z kościołem św. Idziego (jego fundamenty ukryte są pod targowiskiem miejskim i czekają na odkrycie przez archeologów), zabudowę ryglową zastąpiły budynki murowane itp. Wojny, pożary, powodowały, że miasto zmieniało się - ostatnia nastąpiła w czasach nam jeszcze bliskich. Pod koniec II wojny światowej Stare Miasto legło w gruzach, na nich w okresie PRL- u wybudowano budynki mieszkalne, tzw. punktowce, które w żaden sposób nie pasują do wizerunku i charakteru historycznego miasta. Po wojnie zniknęły również z panoramy miasta dominujący od zachodu browar Voerkeliusa (Historia jednego zabytku - część 41), czy neogotycki kościół św. Jerzego. Przy okazji wyburzono również kilka kamienic, które jakimś cudem przetrwały ostrzał artyleryjski miasta - niektóre z nich nadawały się do zamieszkania, m.in. na nieistniejącej już ulicy Zaułek Rybacki (niem. Marienstrasse)- w miejscu obecnej sceny amfiteatru. W tym czasie zmieniono również układ kilku ulic, a na zachowanych, kostkę brukową przykryto niefortunnie asfaltem.

W dzisiejszym i następnym artykule przedstawię zmiany jakie zachodziły w ciągu stuleci w jednym z najbardziej charakterystycznych elementów architektonicznych miasta – mianowicie w wieży kamieńskiej katedry. Obecny widok do którego my jesteśmy przyzwyczajeni to historia jego przebudowy dosyć niedawna, bo siegająca wstecz 75 lat.

Wieża prawdopodobnie została wybudowana w latach 1330-1385, kiedy to do transeptu (nawy bocznej) dobudowano trójnawowy, bazylikowy korpus. Po raz pierwszy dowiadujemy się o jej istnieniu z dokumentu datowanego na10 marca 1479, kiedy to wikary Johannes Schröder za pozwoleniem i za pieniądze kanoników kapituły kamieńskiej, m.in. dziekana, kantora i scholastyka naprawił uszkodzoną już wówczas starą dzwonnicę na katedrze. Kolejna informacja pochodzi z dokumentu datowanego na 12 października 1517 rok. Wieża wzniesiona została na planie kwadratu o wymiarach 13,5 x 13,5 m. Niestety nie wiemy jak wyglądała pierwotna – najstarsza forma wieży. Jej wygląd znamy dopiero dzięki zachowanym rycinom z około 1550 i 1600 roku. Widać na nich wysoką, strzelistą wieżę, wznoszącącą się ponad dach katedry i dominującą nad Osiedlem Katedralnym. Na dwóch kondygnacjach powyżej szczytu dachu umieszczone zostały po trzy wąskie i wysokie okna. Wieża zwieńczona była spiczastym dachem. Ta forma architektoniczna przetrwała do 1630 roku, w tym czasie wieża została spalona wraz z częścia miasta podczas wojny 30- letniej (1618-1648).

Odbudowana została w latach 1645-1649 roku ( Kamień w tym okresie należał do Korony Szwedzkiej, aż do pokoju w Saint-Germain- en- Laye z 1679 roku). Możemy ją zobaczyć na rycinie Johannesa Ruge'go – wieża skrócona została o jedną kondygnację, dodatkowo wzmocniona prawdopodobnie metalowymi prętami do dachu katedry. Szczyt wieży zwieńczony został kopulastym dachem, na którym umieszczony był krzyż z kulą, wewnątrz której zapewne zdeponowane były dokumenty związane z odbudową wieży.

Widoki miasta z książki Gerharda Biastocha pt. „Auf den Literarischen Spuren der Camminer Stadtgeschichte”, Berlin 2004.