Historia wieży kamieńskiej katedry na przestrzeni wieków.

IHR VOELKER BRINGET HER DEM HERRN, BRINGET HER DEM HERRN EHRE UND MACHT, BETET AN DEN HERRN IM HEILIGEN SCHMUCK, ES FUERCHTE JHN ALLE WELT : PS : 96. 7.9. ( Oddajcie Panu rodziny narodów, oddajcie Panu chwałę i potęgę, oddajcie pokłon odziani w święte szaty, zadrżyj cała ziemio przed Jego obliczem- Psalm 96. 7.9.) - inskrypcja umieszczona na dzwonie z kamieńskiej katedry.

W ostatniej części „Historii jednego zabytku” opisałem historię wieży kamieńskiej katedry do 1649 roku. Kamień wówczas był miastem granicznym pomiędzy Szwecją i Brandenburgią – od tamtego czasu, aż do 1803 wieża nie uległa większym zmianom. W 1803 roku była już mocno zniszczona i postanowiono skrócić ją do wysokości dachu - widać wieżę na sztychu z 1838 roku. Wówczas do wieży prawdopodobnie dobudowano również budynek sądu, chociaż mógł już w tym miejscu istnieć wcześniej. Ten stan utrzymał się do 1847 roku - w latach 1847-50 wybudowano całkowicie nową, niezwykle wysoką wieżę, wg projektu Augusta Sollera. Miała ona kształt czworoboku z pinaklami w narożach- całość zwieńczona była ośmiobocznym hełmem. Wewnątrz wieży – na pierwszej kondygnacji, na jarzmach zawieszono trzy dzwony, które przetrwały jakimś cudem do naszych czasów (w okresie I wojny światowej dzwony były przetapiane na armaty) – dwa małe i jeden duży z bogatym dookolnym fryzem z niezwykle wyszukaną ornamentykę roślinną i wznoszącymi się do lotu orłami. Poniżej umieszczona została inskrypcja podająca datę odlania dzwonu i ludwisarza który tego dokonał UMGEGOSSEN BEIM NEUBAU DES THURMES IM JAHRE 1848 VON C. F. VOSS IN STETTIN, NO : 88., jak również cytat z Psalmu 96, werset 7 i 9 (podany powyżej). Pierwotnie wieża zbudowana była na planie kwadratu- jednak podczas budowy zmniejszono jej podstawę o połowę, wyburzając budynek sądu i po raz pierwszy w długiej historii wieży dobudowując portal prowadzący do wnętrza katedry od strony zachodniej - od tamtej pory jest to główne wejście do świątyni. Jednak nowa wieża nie spotkała się z uznaniem fachowców - bardzo szybko została krytycznie oceniana przez architektów i konserwatorów. Uważano również, że wieża źle wpływa na wizerunek całego kościoła. Dlatego też pojawiła się nowa propozycja wybudowania mniejszej i bardziej proporcjonalnej do korpusu katedry.

Okazja pojawiła się przy okazji 750- lecia katedry w roku 1925 roku. Architekt, a zarazem prowincjonalny konserwator zabytków Julius Kothe zaproponował pozostawienie dolnej części wieży i zmianę górnej. 30 marca 1933 roku odbyła się wizja lokalna, po której rozpoczęły się prace, które finansowane były z funduszu państwowego, z funduszu patronackiego i ze środków gminy kościelnej. Wstępne projekty wieży zostały opracowane w Urzędzie Budownictwa Naziemnego w Gryficach (niem. Hochbauamt Greifenberg). Wreszcie rozpoczęła się budowa nowej wieży, którą kierował radca rejencyjny Fiebelkorn. W początkach lipca 1934 roku została rozebrana górna część wieży i już w końcu września odbyło się uroczyste zatknięcie wiechy na nowej więźbie dachowej. Wieża była gotowa już przed Bożym Narodzeniem 1934 roku. Koszt przebudowy wyniósł 38 008,64 marek. Na szczycie wieży umieszczono żelazny krzyż, a w nim cynową tuleję z metryką i zdjęciem katedry. W kwietniu 1998 roku krzyż został zdjęty i zastąpiony nowym – poprzedni został mocno zniszczony w wyniku licznych uderzeń pioruna – obecnie zawieszony jest na ścianie południowej krużganka wirydarza.

Wieża jakimś cudem nie została zniszczona pod koniec II wojny światowej, chociaż na ścianie widoczne są liczne ślady po pociskach, niektóre dosyć znaczne odpryski świadczą o jej intensywnym ostrzeliwaniu. Od powstania pierwszej wieży minęło już ponad 600 lat - nie spełnia już takiej roli jaką odegrała w zamierzchłych czasach - nie jest już drogowskazem dla żeglarzy, zagubionych wędrowców, punktem obserwacyjnym dla mieszkańców wypatrujących nadchodzącego wroga, nie odczytamy z niej również upływającego czasu, pomimo, że wewnątrz wieży znajduje się dobrze zachowany XIX – wieczny mechanizm zegarowy. Jakie losy czekają wieżę w tym stuleciu? Czy czekają nas spokojne czasy, czy może burzliwe? Czy wieża będzie świadkiem kolejnych wydarzeń? Niestety my już na te pytania nie odpowiemy – dając tym samym szansę następnym pokoleniom.

Informacje do artykułu z publikacji Barbary Ochendowskiej-Grzelak pt. „ Dwa sposoby interpretacji architektury średniowiecznej na przykładzie restauracji wieży katedry w Kamieniu Pomorskim w połowie XIX wieku i w 1934 roku.