Muzeum w Kamieniu Pomorskim

Edycja: Oprawka wikingów z Kamienia Pomorskiego

Zdjęcie:
Tytuł:

Podczas prac archeologicznych
prowadzonych na Rynku Starego Miasta w Kamieniu Pomorskim, w związku
z rewitalizacją XIV- wiecznego ratusza wraz z otoczeniem,
natrafiono na niezwykle cenny zabytek – mianowicie jest to oprawka rogowa (igielnik), wykonana w X wieku przez wikingów. Na zabytek pod koniec
czerwca tego roku natrafił pan Krzysztof Woźniak, który wraz z
grupą więźniów z Zakładu Karnego w Buniewicach pomagał przy
pracach wykopaliskowych. Oprawka znaleziona została pod
odsłoniętym XVI- wiecznym murem, w warstwie IV, datowanej na okres
wczesnego średniowiecza, na głębokości 210 cm od obecnego poziomu
ulicy. W warstwie natrafiono również na fragmenty ceramiki, w tym
naczynia zasobowe tzw. Weisdiner, kości zwierzęce, wśród nich
niekompletny szkielet konia, skrawki obrobionych skór, jak również
słupy – prawdopodobnie pozostałości zabudowy podgrodzia. 

 Oprawka rogowa, jest to niewielki
zabytek o wymiarach: 6,9cm wysokości i średnicy 2 -1,8 cm. Na
powierzchni rękojeści wykonanej z poroża widoczny jest kunsztownie
wykonany ornament plecionkowy (splot), charakterystyczny dla sztuki
wikińskiej, tzw. pomorskiej szkoły stylu Borre (840- 980 rok).
Nazwa Borre pochodzi od stanowiska archeologicznego znajdującego się
na południu Norwegii, w regionie Vestfolde, gdzie w XIX wieku
odkryto kurhany z pochówkami lokalnej arystokracji. Styl Borre był
pierwszym skandynawskim stylem, który przyjął się w koloniach
wikingów. Znany jest ze znalezisk w Islandii, Anglii, wyspie Man na
Morzu Irlandzkim, na Rusi, w Dublinie i w Nowogrodzie. Wg badacza
sztuki wikińskiej archeologa Błażeja Stanisławskiego,
wieloletniego pracownika Pracowni Archeologicznej Instytutu
Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk w Wolinie i odkrywcę
drewnianego kompasu wikingów z połowy XI wieku, a obecnie redaktora
naczelnego czasopisma „Archeologia Żywa”, zabytek ten mógł być
wykonany przez wikingów z terenów Brytanii, osiadłych, być może
w X wieku na kamieńskim podgrodziu. 

 Ornament na oprawce wykonany jest
bardzo precyzyjnie, wzór plecionkowy jest symetryczny i regularny,
zachowana jest płynność linii. W przypadku innych zabytków bardzo
często widoczne jest niedopracowanie ornamentu. Można z cała
pewnością stwierdzić, że kamieński zabytek został wykonany
przez najwyższej klasy rzemieślnika – artystę wywodzącego się
z kręgu kultury wikińskiej. 

 Czy wikingowie osiedlali się w
Kamieniu we wczesnym średniowieczu? Na podstawie dotychczasowych
nielicznych odkryć z Kamienia nie można jednoznacznie stwierdzić,
że tak było. Niestety z wykopalisk prowadzonych w latach 50- tych 
i 60- tych XX wieku w Kamieniu, wiele zabytków do dnia dzisiejszego
nie zostało opublikowanych, a zabytki zdeponowane są w obszernych
magazynach Muzeum Narodowego w Szczecinie, czekając na ponowne
„odkrycie”. Znamy jedynie jeden zabytek odkryty na początku lat
60 – tych na kamieńskim grodzisku (przy kościele Najświętszej
Marii Panny) przez profesora Władysława Filipowiaka – mianowicie
jest to fragment kości zwierzęcej z wyrytym na niej pismem
runicznym. Na podstawie odkrytego w tej samej warstwie denara
magdeburskiego wydatowano zabytek na 1030-1050 rok. Kolejny niezwykle
cenny zabytek sztuki wikińskiej przed II wojną światową 
znajdował się w skarbcu kamieńskiej katedry, był to relikwiarz
św. Korduli z około 1000 roku, wykonany w stylu Mammen sztuki
skandynawskiej (960-1020), wg profesora W. Filipowiaka mógł on
trafić do Kamienia już w XII wieku, podczas jednej z wypraw
łupieżczych księcia pomorskiego Racibora na Konungahelę. Ostatnio
pojawiają się nowe teorie o pochodzeniu zabytku – jedną z nich
jest teoria o tym, że relikwiarz został wykonany w Wolinie przez
osadników wikińskich! Niestety pod koniec wojny relikwiarz wraz z
innymi skarbami zaginął.
 Na podstawie kilku zabytków trudno
jednoznacznie stwierdzić, że Kamień we wczesnym średniowieczu
zamieszkiwali osadnicy z północy, jednak jest duże
prawdopodobieństwo, że tak było, oprawka odkryta na
kamieńskim rynku może to częściowo potwierdzać. Na pewno
wikingowie zamieszkiwali Wolin, wskazują na to liczne odkrycia w
ostatnich latach, m.in. oprawki rogowej z ornamentem
charakterystycznym dla stylu Mammen – splecionymi ze sobą wężami,
znaleziona pomiędzy Starym Miastem a tzw. Srebrnym Wzgórzem w
latach 1999- 2002 (zabytek został opisany w listopadowym numerze
National Geographic z 2003 roku), czy oprawki rogowej z ornamentem
wykonanym w stylu Borre – na powierzchni którego jest splot
pierścieniowo- łańcuchowy ( tzw. splot Gauta).
 Obecnie rękojeść kamieńskiego noża
wikingów eksponowana jest w kapitularzu kamieńskiej katedry.
Zapraszamy do obejrzenia tego cennego zabytku od poniedziałku do
soboty w godzinach 10.00 – 17.00. 

Z rzemiosłem wikingów można zapoznać
się dokładnie w Skansenie Słowian i Wikingów w Wolinie, tym
bardziej, że 5-7 sierpnia organizowany będzie kolejny XVII Festiwal
Słowian i Wikingów.

Autor:

www.mhzk.eu | Wszelkie prawa zastrzeżone | Made by IQ Vertical | 2009