Muzeum w Kamieniu Pomorskim

Edycja: Harcerskie pamiątki w MHZK

Zdjęcie:
Tytuł:

Dla wielu mieszkańców Kamienia Pomorskiego harcerstwo w naszym mieście wiąże się z postacią jego organizatora i długoletniego hufcowego Stefana Kuszyńskiego. MHZK wzbogaciło się ostatnio o materiały dotyczące kamieńskiego hufca podarowane nam przez dzieci Druha – Ewę Kędzierską i Lecha Kuszyńskiego.  Urodzony w 1920 r. Stefan Kuszyński związał się z harcerstwem jeszcze przed wojną.  Jako wychowanek 3 Drużyny im. Żółkiewskiego w Inowrocławiu, we wrześniu 1939 r. posiadał stopień harcerza orlego i legitymował się trzyletnim stażem drużynowego w Bydgoskiej Drużynie Harcerskiej. Podczas drugiej wojny światowej został wywieziony na roboty przymusowe do gospodarstwa rolnego we wsi Czarnocin, w okolicach Stepnicy, w ówczesnym powiecie kamieńskim. W 1945 r. znalazł się w Kamieniu, gdzie został skierowany do cywilnego oddziału ochrony miasta. Oddział ten tworzyli najczęściej robotnicy przymusowi, będący przypuszczalnie jednymi z pierwszych polskich cywilów, którzy byli w Kamieniu jeszcze przed 23 maja 1945 r., kiedy do miasta przybyła grupa inicjatywna (kierowana przez Pełnomocnika Rządu na Obwód Kamień i późniejszego starostę Władysława Jasińskiego) organizująca polską administrację na Ziemi Kamieńskiej,  Stefan Kuszyński podjął z czasem pracę księgowego w Państwowym Przedsiębiorstwie Traktorów i Maszyn Rolniczych (późniejszym POM-ie). W zakładzie tym poznał później swą żonę Marię Grzywaczewską, siostrę urzędnika Starostwa Powiatowego i pioniera kamieńskiego żeglarstwa Leona Grzywaczewskiego.  Kamień powoli podnosił się z ruin. W 1946 r. w mieście istniała już sekcja żeglarska przy Klubie Sportowym „Gryf”, w której działalność szkoleniową dla seniorów i młodzieży prowadził Kuszyński. Najmłodsi żeglarze skupieni również w zorganizowanej przez Niego harcerskiej drużynie wodnej, uruchomili dwumasztową poniemiecką szalupę, nazwaną „Zawisza Czarny”, służącą do nauki wiosłowania i żeglowania. W tym pionierskim okresie swoją przygodę z wodą rozpoczęła u nas m.in., mieszkająca przez krótki czas w Kamieniu, Danuta Walas-Kobylińska, pierwsza w Polsce kobieta kapitan żeglugi wielkiej.  Szkolenie żeglarskie rozwijało się pełna parą. W 1947 r. odbył się pierwszy obóz letni. Od 1948 r. organizowano zaś spływy harcerzy-żeglarzy z seniorami klubu „Gryf” przez Wolin na Zalew Szczeciński. Działalność druha Kuszyńskiego przerwała likwidacja ZHP i powstanie Organizacji Harcerskiej Związku Młodzieży Polskiej w 1951 r. Druh został odwołany z funkcji hufcowego. Ponownie stał się nim po Październiku 1956 r. Po objęciu kierownictwa kamieńskiego skautingu doprowadził do powstania w mieście Harcerskiego Ośrodka Morskiego przekonując władze miejskie i Komendę Chorągwi do przekazania ZHP przystani. Odtąd najważniejszym zagadnieniem stało się żeglarstwo. Życzliwość mieszkańców i poparcie przedstawicieli miejscowych władz, których dzieci niejednokrotnie należały do harcerstwa, zapewniały HOM-owi możliwość rozwoju Komenda Hufca znalazła swoją siedzibę w dawnym kasynie wojskowym. Dysponowała dwoma gazikami i mikrobusem. Miała swój sztandar. W  ramach hufca działał 24-osobowy zespół orkiestry dętej szkolony przez wojskowego kapelmistrza. Żeglarze – harcerscy instruktorzy, ze stopniem sternika jachtowego, wypływali na morze. Zorganizowano trzy spływy żeglarskie. Najdłuższy z nich, z Krakowa do Gdańska, odbył się w połowie lat sześćdziesiątych.  Od Komendy Chorągwi Harcerski Ośrodek Morski pozyskał kuter patrolowy przekazany przez Wojska Ochrony Pogranicza. Pod nazwą  „Neptun” służył później młodym kamieńskim adeptom żeglarstwa. Flagową jednostką HOM-u, darzoną przez Hufcowego Kuszyńskiego szczególnym sentymentem, był jednak „Druh”, szalupa ratunkowa z MS „Batory”, z której zrobiono jednostkę żaglową stawiając maszt i żagle uszyte przez Marię Kuszyńską na domowej maszynie do szycia  Po kilkunastu latach działalności Harcerski Ośrodek Morski został zlikwidowany. Później Stefan Kuszyński prowadził jeszcze sekcję żeglarską w kamieńskim MKS „Gryf”. W 1971 r. zrezygnował z prowadzenia działalności szkoleniowej w Kamieniu na dobre przeprowadzając się do Dziwnowa. W nowym miejscu zamieszkania przez pewien czas, w ramach klubu „Jantar”, szkolił jeszcze młodych żeglarzy. Zmarł 4 marca 2000 r. Został pochowany na cmentarzu w Dziwnowie.  Wśród materiałów podarowanych przez dzieci Stefana Kuszyńskiego naszemu Muzeum ważne miejsce zajmuje kronika obozów kamieńskiego hufca z lat 1959-1963. Na stu trzydziestu dwóch  kartach zapisano w niej fragment historii harcerstwa na Ziemi Kamieńskiej. W kronice znalazły się relacje, wzbogacone często fotografiami, z wyjazdów na obozy szkoleniowo-wypoczynkowe, pomocy w żniwach w 1960 r. w PGR Wrzosowo, wycieczek „Druhem” czy spływów. Swoje wpisy pamiątkowe pozostawili w niej Komendant Chorągwi, rodzice harcerzy odwiedzających swe dzieci na obozach i wizytujący je przedstawiciele władz. W sierpniu 1962 r. kamieńscy harcerze pomagali w gaszeniu pożaru we wsi Golejów, powiat Lwówek Śląski – na kartach kroniki zachowało się stosowne podziękowanie za pomoc.  Oprócz kroniki w zbiorach MHZK znalazł się także m.in. dziesięciostronicowy rękopis wspomnień Stefana Kuszyńskiego zatytułowanych „Historia harcerstwa kamieńskiego 1945-1970”, album z fotografiami dotyczącymi działalności kamieńskiego hufca, dwadzieścia cztery sprawności harcerskie zdobyte przez długoletniego hufcowego oraz program spływu żeglarskiego Ostróda-Siekierki, który odbył się w 1964 r.  Stefan Kuszyński to dla pokoleń kamieńskich skautów wręcz legenda. Przekazane MHZK  materiały mają zatem ogromne znaczenie, stanowiąc fragment historii nie tylko harcerstwa, ale i powojennych dziejów miasta przypominając tę zasłużoną dla Ziemi Kamieńskiej postać.
Na fotografii:
Druh Stefan Kuszyński (1920-2000)

Autor:

www.mhzk.eu | Wszelkie prawa zastrzeżone | Made by IQ Vertical | 2009