Muzeum w Kamieniu Pomorskim

Edycja: Dar Państwa Forellów dla MHZK.

Zdjęcie:
Tytuł:

Wczoraj mieszkańcy naszego miasta, Państwo 
Magdalena i Adam Forellowie przekazali MHZK wyjątkowy dar - kliszowy 
aparat fotograficzny należący do Stanisława Forella, ojca Pana Adama – 
znanego społecznika, długoletniego działacza sportowego oraz kronikarza 
kamieńskiego MGLKS „Gryf”. Stanisław Forell był pierwszym fotografem w 
polskim Kamieniu oraz właścicielem zakładu fotograficznego „Foto – 
Tola”, który był z kolei pierwszą po wojnie placówką tego typu w naszym 
mieście. 
	Stanisław Forell urodził się w 1908 r. w Lublinie. Po ukończeniu kursów
 pomaturalnych we Lwowie rozpoczął pracę w Elektrowni we Włodzimierzu 
Wołyńskim, w której doszedł, na rok przed wybuchem wojny, do stanowiska 
kierownika. W 1934 r. ożenił się z Natalią Szczotką, z którą miał syna 
Adama. <a href="http://kamienpomorski.pl/photogallery.php?album=701">Zobacz zdjęcia </a>

Po agresji ZSRR na Polskę, 17 września 1939 r. rodzinie Forellów groziła
 wywózka na Sybir. Zmuszeni zostali do ucieczki z Włodzimierza. Udali 
się do krewnych mieszkających na Lubelszczyźnie. Tam jednak nie zaznali 
spokoju. W 1943 r., gdy mieszkali w Chełmnie, związany z ruchem 
konspiracyjnym Pan Stanisław bywał zatrzymywany i katowany przez 
gestapo. Ostatecznie został wysiedlony na roboty do Niemiec. Jako osoba 
znająca się na księgowości i biegle posługująca się językiem niemieckim 
trafił do pracy w gospodarstwie rolnym w Uninie w gminie Wolin. 
Prowadząc tam księgowość, raz w miesiącu, bryczką w asyście policjanta, 
jeździł do „Kreissparkasse”, mieszczącej się w gmachu kamieńskiego 
Starostwa Powiatowego (znajdującego się tak jak i po wojnie w gmachu 
dzisiejszego Sanatorium „Chrobry”

<img style="width: 10px; height: 10px;" src="../../../www.kamienpomorski.pl/images/smiley/wink.html" alt="smiley"> gdzie odbierał pieniądze na wypłaty dla pozostałych robotników przymusowych. 
	Przebywający w Chełmnie Lubelskim najbliżsi Pana Stanisława – żona i 
syn nic nie wiedzieli o jego losach. Znajdując się w bardzo trudnej 
sytuacji, wielokrotnie zmieniali miejsce pobytu, obserwując na co dzień 
tragedię wojny i stając się jej uczestnikami. W Kraśniku okno 
zamieszkiwanego przez nich pokoju wychodziło na getto. W 1944 r. zostali
 więźniami Majdanka. Po wyzwoleniu obozu 23 lipca tegoż roku, zatrzymali
 się na dłużej w Lublinie i Kraśniku. Odnalazł ich tam Pan Stanisław, 
który dołączył do nich po wyparciu Niemców z Unina. W drugim kwartale 
1945 r. wyruszyli, pod auspicjami Państwowego Urzędu Repatriacyjnego na 
zachód. Wagonami towarowymi, wraz z setkami innych, którzy znajdą dom na
 nowych, przyłączonych ziemiach, dotarli po miesięcznej podróży i 
postojach m.in. w Poznaniu i Pile do miasteczka Płoty, w którym część z 
uczestników ich transportu się osiedliła. Pozostali wyruszyli w dalszą 
drogę. 
	Państwo Forellowie wraz z innymi towarzyszami tej podróży, trzema 
furmankami udali się do Kamienia, do którego przybyli 15 lipca 1945 r. 
Początkowo zakwaterowani zostali w gmachu Punktu Etapowego PUR-u, 
mieszczącym się przy ul. Pocztowej. W pustym niemal mieście Pan 
Stanisław zajął wraz z rodziną budynek na Zaułku Rybackim 8. Trudniąc 
się przed wojną amatorsko fotografią, postanowił związać z nią swą 
przyszłość w nowym miejscu zamieszkania. Do Kamienia przyjechał z 
aparatem, który wczoraj wzbogacił zbiory naszego Muzeum. Zakupił go w 
latach trzydziestych.. Urządzenie radzieckiej produkcji było popularnym 
wówczas kliszowym aparatem mieszkowym z charakterystyczną harmonijką 
składającą się przy zamykaniu. 
	W Kamieniu tymczasem zebrawszy odpowiedni sprzęt, który udało się mu 
znaleźć na terenie miasta, uruchomił pierwszy zakład świadczący usługi 
fotograficzne, ujęty w spisie punktów handlowych i usługowych powiatu 
kamieńskiego, sporządzonym 31 lipca 1945 r. Zakład ten znajdował się na 
ul. Wilków Morskich 8. Używano w nim aparatu, z którym pierwszy polski 
fotograf przyjechał do Kamienia. 
	Rok później, wiosną, jak wspomina po latach Pan Adam, po dokonaniu 
niezbędnego remontu uszkodzonego przez pocisk artyleryjski budynku 
rodzice przenieśli się do kamienicy, znajdującej przy ul. Katedralnej – 
obecnie Gryfitów (w miejscu zburzonego w latach 70. XX w. budynku 
znajduje się obecnie skwer z zielenią - idąc z Katedry w stronę ul. 
Gryfitów, naprzeciw sklepu obuwniczego). Tam kontynuowano działalność 
zakładu. Na budynku pojawił się szyld „Foto – Tola”. Na zakład, jak 
wspomina po latach syn fotografa, składały się dwa pomieszczenia: sala -
 poczekalnia dla klientów oraz atelier z ciemnią. W atelier tym 
znajdował się nasz aparat. Służył do wykonywania fotografii ślubnych, 
portretowych i legitymacyjnych. Używany był, jak wspomina Pan Adam, do 
końca lat pięćdziesiątych ubiegłego wieku, kiedy został zastąpiony przez
 nowe urządzenie. 
	Trudny czas dla „Foto -Toli” nadszedł wraz z początkiem lat 50. Mocno 
miała w nią ugodzić wymiana pieniędzy, przeprowadzona w 1950 r. Niedługo
 na fali prowadzonej przez władze walki z sektorem prywatnym i surowego 
egzekwowania tzw. domiarów do zakładu wkroczyli funkcjonariusze 
Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego, rekwirując jego 
wyposażenie. Państwo Forellowie zmuszeni zostali opuścić Katedralną i 
przenieść się na ul. Mickiewicza, gdzie od nowa zorganizowali swój 
zakład. Po kilku latach przenieśli się na krótko do Reska. Po powrocie 
do Kamienia prowadzili usługową działalność fotograficzną przy ul. Hanki
 Sawickiej (obecnie Gryfitów). Po śmierci Pana Stanisława w 1970 r. 
zakład przejęła jego żona, prowadząc go do przejścia na emeryturę kilka 
lat później. 
	Przekazany wczoraj MHZK aparat stanowi bezcenny eksponat, dotyczący 
powojennych dziejów miasta. Prezentowany będzie na przygotowywanej przez
 nasze Muzeum wystawie, zatytułowanej „Zrujnowane miasto. Kamień 
Pomorski lat 40. i 50. XX wieku”. Wystawa, pokazująca zniszczenia 
wojenne i organizowanie się polskości w 1945 r., zostanie otwarta 5 
marca 2011 r. 
	Dzisiejszy, z pewnością wyjątkowy, dar jest kolejnym obiektem muzealnym
 przekazanym przez Państwa Magdalenę i Adama Forellów, darczyńców i 
przyjaciół MHZK, dla naszej placówki. Za przekazane materiały oraz 
okazywane nam zrozumienie i życzliwość serdecznie dziękujemy.

Autor:

www.mhzk.eu | Wszelkie prawa zastrzeżone | Made by IQ Vertical | 2009