Rozpoczynając w ubiegłym roku na nowo, po blisko czterdziestu latach, badania nad polskim rokiem 1945 w naszym mieście okazało się, że osoba organizatora polskości na naszych ziemiach, Pełnomocnika Rządu na Obwód Kamień i starosty kamieńskiego Władysława Jasińskiego jest praktycznie nie znana. Wiedzieliśmy jedynie, że sprawował te funkcje w okresie 1945-1946, mieszkał w budynku przy ówczesnej Alei Niepodległości 5, dziś zajmowanym przez Pogotowie Ratunkowe, i w kolejnych latach bywał w naszym mieście – w roku 1970, jako honorowy gość zjazdu pionierów Ziemi Kamieńskiej, i 1985 na obchodach czterdziestolecia kamieńskiej Spółdzielni Spożywców.

Niezbędne stało się zatem podjęcie działań zmierzających do pełniejszego poznania postaci Władysława Jasińskiego. Kwerenda przeprowadzona w Archiwum Państwowym w Szczecinie i jego oddziale w Międzyzdrojach nie przyniosła jednak zamierzonego efektu. W żadnej z tych placówek nie udało nam się odnaleźć dokumentacji osobowej Jasińskiego lub materiałów, które pozwoliłyby poszerzyć stan naszej wiedzy na temat tej kluczowej dla organizowania się polskości na Ziemi Kamieńskiej postaci. Ostatecznie nasze Muzeum zwróciło się z prośbą o pomoc do Zachodniopomorskiego Urzędu Wojewódzkiego, następcy dawnego Urzędu Pełnomocnika Rządu na Okręg Pomorze Zachodnie i Urzędu Wojewódzkiego Szczecińskiego. Po pewnym czasie okazało się, że archiwum zakładowe ZUW jest w posiadaniu materiałów dotyczących W. Jasińskiego. Do Muzeum trafiły stamtąd kserokopie dokumentów dotyczących kamieńskiego okresu jego działalności takich jak: karta personalna, powołanie na Pełnomocnika Rządu, odwołanie ze stanowiska starosty, odręczny życiorys, wniosek wojewody Borkowicza do Ministerstwa Ziem Odzyskanych o mianowanie Pełnomocnika Jasińskiego starostą kamieńskim z maja 1946 r., opinia, również z tegoż roku, z której dowiadujemy się o odwołaniu go z zajmowanego stanowiska. Dzięki niej potwierdziły się nasze przypuszczenia, że miało ono charakter polityczny. Władysław Jasiński, jako członek zwalczanego wówczas Polskiego Stronnictwa Ludowego, był w niej określany jako „reakcjonista”, co stało się powodem jego zdymisjonowania. Z przesłanych dokumentów dowiedzieliśmy się także, że  starosta brał udział w powstaniu warszawskim. Informacja ta stała się dla nas niezwykle ważna. Dzięki niej, z pomocą Muzeum Powstania Warszawskiego, udało się nam skontaktować z wnukiem, a następnie z synem organizatora polskiej administracji na Ziemi Kamieńskiej.

W dniach 10 i 18 stycznia br. mieliśmy zaszczyt gościć, w okolicach Warszawy, u Pana Michała Jasińskiego, syna Pełnomocnika Rządu i starosty naszego powiatu.

W archiwum domowym gospodarza, wśród pamiątek rodzinnych, zachowały się materiały, dla powojennego Kamienia i powiatu kamieńskiego bezcenne. Dzięki ogromnej życzliwości Pana Michała Jasińskiego MHZK wzbogaciło się o skany dokumentów i fotografii, dotyczących naszego miasta, z lat 1945-1950. Wśród nich znajdują się zaświadczenia wydane w maju 1945 r., przez Pełnomocnika Rządu na Okręg Pomorze Zachodnie ppłk. Leonarda Borkowicza, dla Pełnomocnika Jasińskiego i grupy operacyjnej udających się do Kamienia w celu objęcia administracji nad obwodem  czy legitymacja członkowska nr 4 Spółdzielni Spożywców „Odra”, wystawiona 30 listopada 1945 r., której członkiem założycielem był Jasiński. Wśród innych dokumentów związanych z jego aktywnością jako pełnomocnika i starosty znalazły się m.in. różnego rodzaju protokoły, podziękowania oraz informacje z terenu. Na uwagę zasługuje tu zatrważający meldunek wójta gminy Trzebieszów, Szczepana Piwowarczyka, w sprawie nadużyć i brutalnego postępowania żołnierzy Armii Czerwonej terroryzujących miejscową ludność jak i zarząd gminny. Okres piastowania funkcji starosty przez Jasińskiego zamyka protokół przekazania urzędu, dnia 31 lipca 1946 r., Janowi Tylińskiemu wyznaczonemu na jego następcę.

Oprócz kopii dokumentów MHZK wzbogaciło się również o skany dziesięciu fotografii z lat 1945-1946. Na czterech z nich obiektyw nieznanego fotografa (być może Stanisława Forella, prowadzącego wtedy jedyny w obwodzie zakład fotograficzny) uwiecznił jeden z najważniejszych kamieńskich dni 1945 r. - 16 września i pierwsze polskie dożynki, które odbywały się wówczas na naszym stadionie. W kadrze autora fotografii znalazły się m. in. ludność miasta, władze powiatu – Pełnomocnik Jasiński i jego zastępca Aleksander Tufman oraz wieńce dożynkowe.

W ramach prowadzonego przez MHZK projektu „Z powojennych dziejów miasta i gminy Kamień Pomorski” sfilmowaliśmy kolejną ważną relację dotyczącą życia na tym terenie po 1945 r. Pan Jasiński podzielił się z nami swymi, zapamiętanymi z opowieści ojca, wspomnieniami dotyczącymi naszego miasta, ale też i fragmentami własnych, z perspektywy dziecka jakim był zamieszkując Kamień w latach 1945-1950.

Pozyskane materiały już niebawem staną się częścią przygotowywanej przez nasze Muzeum ekspozycji „Zrujnowane miasto. Kamień Pomorski 1945-1966”, której otwarcie odbędzie się 5 marca br., upamiętniając 66. rocznicę zdobycia Ziemi Kamieńskiej. Wówczas tez powrócimy do osoby Władysława Jasińskiego, przedstawiając szczegółowo drogę życiową tej ważnej dla powojennego Kamienia postaci.

Na fotografii:

Władysław Jasiński stojący w sąsiedztwie swego domu - dziś siedziby Pogotowia Ratunkowego.