- Odwiedzin:
- Online:
Muzeum Historii Ziemi Kamieńskiej wzbogaciło się ostatnio o kolejny dar przekazany przez mieszkańców naszego miasta, przyjaciół i darczyńców MHZK Państwa Magdalenę i Adama Forellów. Tym razem zbiory muzealne powiększyła kronika budowy sklepu „Jubilat” w Kamieniu Pomorskim. Kronikę tę tworzy album na fotografie złożony z 24 kart, na które naklejono dokumenty, wycinki prasowe i zdjęcia dotyczące budowy sklepu. Sklep ten oddany do użytku w 1970 r., obok będącej w pobliżu restauracji „Steńka”, pawilonu „Neptun” i punktów handlowo-usługowych znajdujących się na parterze budynku mieszkalnego przy ul. Adama Mickiewicza (naprzeciw „Neptuna”) stanowił kolejną inwestycję lat 60. XX w. mającą poprawić stan sieci handlowej, nie zaspokajającej potrzeb mieszkańców Kamienia i przybywających do miasta kuracjuszy i turystów. Pawilon stanowił efekt, podjętej w „modnym” wtedy tzw. czynie społecznym, pracy osób zatrudnionych w kamieńskiej spółdzielni, która działała wówczas w mieście już od dwudziestu pięciu lat. 21 września 1945 r. w gmachu Urzędu Pełnomocnika Rządu na Obwód Kamień (dzisiejsze sanatorium uzdrowiskowe „Chrobry”) z inicjatywy pełnomocnika i pierwszego polskiego starosty kamieńskiego Władysława Jasińskiego odbyło się zebranie założycielskie Spółdzielni Spożywców „Odra”. W kolejnych latach rozwijała swoją działalność prowadząc sklepy, masarnie, piekarnie, działalność gastronomiczną, a nawet Hotel Miejski „Polonia”. Pierwszy sklep spożywczy spółdzielni mieścił się przy ówczesnej ul. Katedralnej (dzisiejszej ul. Gryfitów). Na budynku tym znajdowała się niegdyś tablica upamiętniająca to miejsce, zdjęta po 1990 r. i prawdopodobnie zniszczona. Kamieńska „Odra” z czasem przystąpiła do „Społem” stając się Powszechną Spółdzielnią Spożywców, oddziałem Wojewódzkiej Spółdzielni Spożywców „Społem” używając jeszcze przez krótki czas swej pierwszej nazwy z 1945 r. Przekazana Muzeum kronika stanowi ciekawy zapis przebiegu budowy pawilonu, powstałego w ramach czynu społecznego, od jej postanowienia jego wzniesienia po oddanie do użytku gotowego budynku. Ten sposób realizowania różnego rodzaju inwestycji był odgórnie narzucany przez władze. Specjalne uchwały czy zarządzenia, wydawane przez Radę Państwa lub Radę Ministrów, regulowały organizowanie czynów. Lokalne organy administracji terenowej musiały zaś rozliczać się z ich wykonania przed zwierzchnikami i Komitetem Powiatowym PZPR. Czyny społeczne organizowane, na wzór radzieckich subotników, przez władze terenowe, organizacje partyjne, młodzieżowe, zakłady pracy czy szkoły stanowiły nieodzowny element poprzedniego ustroju. Wykonywana poza obowiązkami służbowymi nieodpłatna praca fizyczna na rzecz lokalnej społeczności miała często istotny wpływ na poprawienie poziomu jej życia. Czyny, obecne w Polsce od 1945 r., jako początkowo tzw. prace społeczne, były jednak wykorzystywane do celów politycznych. Stanowiły wyraz manifestowania poparcia dla władz, dla których były one też użyteczne z innych względów. Przez mobilizowanie czy zmuszanie do wykonywania, jak głoszono zadań na rzecz wspólnego dobra, przerzucały one odpowiedzialność za ich realizację, z którą same nie potrafiły się zmierzyć, na obywateli. W Kamieniu najpoważniejszą tego typu akcją, znacznie poprawiającą poziom życia mieszkańców, była budowa Przychodni Obwodowej w latach 1964-67. Mieszkańcy pracowali także przy porządkowaniu skwerów i placów, a w latach 70. na promenadzie, oddanej do użytku, przed drugim etapem rywalizacji Kamień Pomorski – Tuchola, w ramach Telewizyjnego Banku Miast w 1977 r., wpisującego się w politykę propagandy sukcesu czasów Edwarda Gierka. Czyn społeczny podjęty w 1969 r. przez załogę kamieńskiej PSS miał upamiętnić dwie rocznice – 25-lecia Polski Ludowej (rocznicę tę określano jako 25-lecie PRL, choć nazwa ta została wprowadzona dopiero w konstytucji z 22 lipca 1952 r.) oraz 100-lecia spółdzielczości spożywców w Polsce (w 1869 r. powstały pierwsze spółdzielnie spożywców na terenie zaboru rosyjskiego). Zamieszczone w kronice dokumenty i fotografie bardzo dobrze pokazują przebieg czynu. Jego pierwszym etapem było powstanie Komitetu Organizacyjnego dla uczczenia wyżej wymienionych rocznic. Głównym inicjatorem jego powstania była, co znaczące i wtedy oczywiste Podstawowa Organizacja Partyjna PZPR działająca w spółdzielni, oprócz niej Rada Zakładowa i pracownicy. Zamierzeniem do realizacji stało się wzniesienie „pawilonu handlowego nabiałowo-piekarniczego” na placu znajdującym się u zbiegu ulic Bolesława Chrobrego i Tadeusza Rejtana. Plac ten był niezagospodarowany od 1968 r., kiedy to zlikwidowano znajdujący się na nim cmentarz żydowski. Zgodę na atrakcyjną lokalizację w śródmieściu obok „Steńki” i stacji benzynowej (znajdującej się wówczas przy ul. Adama Mickiewicza) oraz nieopodal dzielnicy uzdrowiskowej wydal Wydział Budownictwa i Urbanistyki Prezydium Powiatowej Rady Narodowej. W momencie przystąpienia do realizacji czynu PSS dysponowała już zgodą na budowę, dokumentacją techniczną, elementami konstrukcyjnymi, które trafiły do Kamienia z Koszalina i Świnoujścia na polecenie centrali "Społem" w Warszawie oraz, jak czytamy w znajdujących się w kronice dokumentach, ruinami dworca kolejowego w Gostyńcu, przydzielonymi przez Wydział Rolnictwa i Leśnictwa Prezydium PRN, które miały stanowić miejsce pozyskiwania cegły dla kamieńskiej inwestycji. Nowy pawilon miał nosić początkowo nazwę „Czyn Jubileuszowy”. Akcja ta spotkała się z poparciem władz powiatowych i miejskich oraz kluczowego wówczas Komitetu Powiatowego PZPR. Pawilon został w całości wzniesiony przez pracowników PSS począwszy od przygotowania cegły z Gostyńca i wykopania fundamentów po montaż elementów konstrukcyjnych i urządzenie sklepu. Środki na pokrycie kosztów budowy zapewniła, odpowiedzialna za planowanie i finansowanie wszystkich powiatowych inwestycji, Powiatowa Komisja Planowania Gospodarczego. Dołożyło się również zgromadzenie przedstawicieli kamieńskiej PSS, które przekazało na rzecz budowy kwotę zysku osiągniętego przez spółdzielnię przeznaczoną do podziału między jej członków. Tak potrzebny Kamieniowi nowy sklep spożywczy powstał zatem dzięki wytężonej i nieodpłatnej pracy załogi miejscowego oddziału Wojewódzkiej Spółdzielni Spożywców. Budowa pawilonu w czynie społecznym zapewniła niezbędną przychylność władz, a przede wszystkim finansowanie inwestycji stanowiąc wtedy jedyny sposób na jej zrealizowanie. 4 października 1970 r. o godzinie 10:00, z udziałem powiatowych władz partyjnych i administracji terenowej, nastąpiło uroczyste otwarcie sklepu . Miasto, jak donosiła prasa, wzbogaciło się o „dużą i nowoczesną placówkę handlową” o powierzchni 120 metrów kwadratowych, z trzema stoiskami i zapleczem magazynowym. „Jubilat” był wówczas największym i też jednym z pierwszych, jeśli nie pierwszym, spożywczym sklepem samoobsługowym w Kamieniu Pomorskim. Niebawem problemem stanie się jego zaopatrzenie będące bolączką całego handlu w minionym systemie. Kronika budowy pawilonu „Jubilat” stanowi kolejne muzealium dotyczące, nieistniejącej już, kamieńskiej spółdzielni „Społem”.. W naszym Muzeum znajduje się bowiem m.in. jej sztandar, podarowany przed dwoma laty przez Państwa Forellow oraz przekazana niedawno przez Panią Wandę Świątek, długoletnią dyrektor Szkoły Podstawowej w Jarszewie, broszura zatytułowana „Powszechna Spółdzielnia Spożywców „Społem” w Kamieniu Pomorskim 1945-1985” wydana na jej czterdziestolecie. Na fotografii: tytułowa karta kroniki budowy sklepu "Jubilat" w Kamieniu Pomorskim. |
