Muzeum w Kamieniu Pomorskim

Edycja: Prelekcja w kamieńskim ratuszu

Zdjęcie:
Tytuł:

W ostatni czwartek w sali konferencyjnej Urzędu Miejskiego w Kamieniu Pomorskim odbyła się prelekcja dotycząca architektury ryglowej na Pomorzu Zachodnim zorganizowana przez Biuro Dokumentacji Zabytków w Szczecinie, Muzeum Historii Ziemi Kamieńskiej oraz Urząd Miejski w Kamieniu Pomorskim. W trakcie spotkania przedstawione zostały dwie prezentacje przybliżające zagadnienie zabudowy ryglowej w  województwie zachodniopomorskim oraz na Ziemi Kamieńskiej.     Na czwartkowym spotkaniu jako pierwsza głos zabrała Pani  Aleksandra Hamberg-Federowicz, która w swym wystąpieniu zatytułowanym „Między  słupem a ryglem. Dziedzictwo architektoniczne Pomorza Zachodniego” w przystępny sposób zapoznała przybyłych na spotkanie mieszkańców naszego miasta z podstawową terminologią z zakresu ciesielstwa i drewnianego budownictwa szkieletowego. Następnie przedstawiła najciekawsze obiekty zabudowy ryglowej na Pomorzu Wiele z nich to kościoły powstałe na przestrzeni od XVII do XIX wieku. Świątyniom towarzyszą często, wzniesione w późniejszym okresie, murowane konstrukcje wież czy dzwonnic.     Ryglowe budownictwo sakralne przedstawione zostało przez naszego Gościa na przykładzie świątyń położonych w gminach – Darłowo, Drawsko Pomorskie, Nowe Warpno, Stare Czarnowo i Połczyn Zdrój. Na uwagę zasługuje XVIII-wieczny kościół we wsi Ostre Bardo, w ostatniej z wymienionych wyżej gmin, w którym zachowało się snycerskie barokowe wyposażenie.     Ryglowa architektura Pomorza Zachodniego to nie tylko obiekty sakralne. Wyjątkową ozdobą Nowego Warpna jest Ratusz Miejski, zbudowany w 1697 r., będący prawdopodobnie jedynym w Polsce obiektem tego typu stanowiącym przykład drewnianego budownictwa  szkieletowego. W ryglówce budowano szereg obiektów o różnym przeznaczeniu. W Dygowie, na linii Kołobrzeg – Białogard, zachował się dworzec kolejowy wzniesiony w II połowie XIX w. Charakterystycznymi obiektami Karlina, Goleniowa czy Jankowa są ryglowe spichlerze. Spichlerz z tej ostatniej miejscowości, położonej w gminie Drawsko Pomorskie i wzniesiony w pierwszej dekadzie ubiegłego wieku jest dziełem pioniera i twórcy architektury modernistycznej Waltera Gropiusa.  Do dziś, w Mierzynie (gmina Dobra) zachował się wiatrak typu koźlak z około 1830 r., który jest już niestety ostatnim tego typu obiektem w naszym województwie. Pani Federowicz przedstawiła również przykłady ryglowej zabudowy mieszkaniowej z Widuchowy, Nowego Warpna czy Szczecina. Zwróciła uwagę, iż nierzadko drewniana konstrukcja kryje się pod warstwą tynku, jak w XVII-wiecznym dworze rodziny von Manteuffel  we wsi Kołacz, w gminie Połczyn Zdrój.     Niezmiernie interesującym przykładem drewnianego budownictwa szkieletowego, o którym opowiadał nasz Gość jest, położona w gminie Darłowo, wieś Słowino będąca jedną z kilkunastu wsi tej gminie, gdzie zachował się historyczny krajobraz kulturowy z zabudową ryglową. Okolice Darłowa, z uwagi na swój wyjątkowy charakter, stanowią zachodniopomorską „krainę w kratę”.     Wiele z ciekawych przykładów szachulcowej zabudowy nie przetrwało jednak próby czasu. Na szczęście  architektura ryglowa nie została zapomniana i wraca do łask. W wymienionym wyżej Słowinie organizowane są warsztaty konserwatorskie budownictwa ryglowego cieszące się sporą popularnością.     Architektura ryglowa to też oczywiście i Kamień Pomorski, który stał się tematem drugiego wystąpienia zatytułowanego „Losy architektury ryglowej na Ziemi Kamieńskiej po 1945 r.” i przygotowanego przez MHZK. Po krótkim wprowadzeniu w dzieje tego typu zabudowy w naszym mieście, ilustrowanym XVII-wiecznymi rycinami kamieńskiego kronikarza Johanessa Ruge´go oraz XIX-wiecznymi litografiami pokazującymi ówczesny Kamień, zaprezentowano powojenne losy tej zabudowy, która na skutek braku niezbędnych prac konserwatorskich czy remontowych, w miarę postępów powojennej odbudowy, znikała z krajobrazu miasta. Do dziś zachowała się plebania z zabudowaniami inwentarskimi oraz hotel i restauracja „Pod Muzami”. Ten ostatni obiekt, kunsztownie odbudowany na początku lat siedemdziesiątych XX w. stanowi niestety wyjątek potwierdzający regułę dość „swobodnego” stosunku do tego typu zabudowy prezentowanego po wojnie.     W wystąpieniu dotyczącym Kamienia Pomorskiego pokrótce przedstawiono pojedyncze przykłady ocalałych zabudowań inwentarskich znajdujących się na terenie naszej gminy, których wstępnej inwentaryzacji dokonano przy okazji prac związanych z przygotowywaniem Gminnej Ewidencji Zabytków. Ich stan zachowania często jednak nie napawa optymizmem. Konieczne stanie się przeprowadzenie dokładnej inwentaryzacji takich budynków, którą planujemy rozpocząć w przyszłym roku. Inwentaryzacja taka będzie zapewne w niedalekiej przyszłości jedynym śladem istnienia tych obiektów.     Na terenie gminy Kamień Pomorski zachowało się do dziś niewiele przykładów architektury ryglowej. Poza nią, w powiecie kamieńskim,przetrwały jednak obiekty wyjątkowej klasy. Swój dawny blask powoli odzyskuje dwór Flemmingów w Świerznie. Niestety mniej szczęścia ma dwór Köllerów w Dobropolu, który na skutek barbarzyńskiej postawy właściciela dobija kresu swego istnienia.     Czwartkowe spotkanie, poświęcone architekturze ryglowej, zakończyła ożywiona dyskusja nad szansą powrotu takiej zabudowy do naszego krajobrazu.

Autor:

www.mhzk.eu | Wszelkie prawa zastrzeżone | Made by IQ Vertical | 2009