Muzeum w Kamieniu Pomorskim

Edycja: 23 maja

Zdjęcie:
Tytuł:

23 maja br. minęła 71. rocznica przybycia do Kamienia Pomorskiego grupy operacyjnej organizującej polską administrację na Ziemi Kamieńskiej. Grupą tą kierował Władysław Jasiński (1904-1995), uczestnik wojny polsko-bolszewickiej, żołnierz Armii Krajowej, powstaniec warszawski, Pełnomocnik Rządu RP na Obwód Kamień, a od maja do lipca 1946 r. pierwszy polski starosta kamieński. W ubiegłym roku rocznica ta była obchodzona w naszym mieście po raz pierwszy. W związku z siedemdziesięcioleciem przejęcia Pomorza Zachodniego i Ziemi Kamieńskiej przez Polskę dzień 23 maja miał wtedy szczególnie uroczysty charakter. Na gmachu poniemieckiego starostwa, w którym w 1945 r. został zorganizowany Urząd Pełnomocnika Rządu RP na Obwód Kamień, a w którym dziś znajduje się sanatorium uzdrowiskowego „Chrobry”, została osłonięta tablica pamiątkowa  poświęcona pierwszemu staroście. W tym roku, 23 maja, pod tablicą tą oraz na grobie pierwszego polskiego burmistrza naszego miasta Stanisława Kuczkowskiego zostały złożone kwiaty przez obecnego burmistrza Stanisława Kuryłłę oraz Przewodniczącego Rady Miejskiej w Kamieniu Pomorskim Jacka Golusdę.     W 1945 r. na Pomorzu Zachodnim, w tym i w Kamieniu po zdobyciu miasta przez żołnierzy Armii Czerwonej i 1 Armii Wojska Polskiego 5 marca, władza cywilna i wojskowa przechodziła w ręce radzieckich Komendantur Wojennych organizujących tymczasową władzę na zajmowanym przez siebie terenie. Komendanci powoływali na nim burmistrzów, wójtów, sołtysów – często Polaków, robotników przymusowych. Jednym z zadań sowieckiej administracji wojskowej stał się demontaż poniemieckiego majątku, uznanego za własność Armii Czerwonej. Rekwirowano niemal wszystko, także szyny kolejowe jak to miało miejsce w Kamieniu.     Kiedy 23 maja 1945 r. do naszego miasta przybyła grupa operacyjna kierowana przez Władysława Jasińskiego licząca wraz z nim, jak pisał w jednym ze sprawozdań, 21 osób, Pełnomocnik Jasiński zastał obszar wyznaczonego mu obwodu pod władzą powiatowego Komendanta Wojennego rezydującego w Golczewie. Kamieniem rządził jego miejski odpowiednik. Władze radzieckie zorganizowały w mieście posterunek Milicji Obywatelskiej, przy którym działało biuro meldunkowe. W mieście istniał, powołany wcześniej przez dowódcę stacjonującego w Kamieniu Wojska Polskiego, Zarząd Miejski, nie przejawiający jednak żadnej aktywności, złożony z burmistrza – porucznika WP i sekretarza – Polaka przybyłego z Niemiec, których personalia nie są niestety znane.     Stan miasta jaki zastał, nakreślił Jasiński w sprawozdaniu do Pełnomocnika Borkowicza znajdującym się w Archiwum Państwowym w Szczecinie i opublikowanym niemal w całości, przed ponad czterdziestu laty, w „Roczniku Kamieńskim”, periodyku wydawanym przed laty przez Towarzystwo Miłośników Ziemi Kamieńskiej. Pełnomocnik Jasiński tak pisał o mieście po pierwszym tygodniu swej w nim obecności:     „Obiekty użyteczności publicznej i gmachy państwowe przeważnie ocalały, za wyjątkiem ratusza, stacji kolejowej i jednego budynku szkolnego. Gmach starostwa częściowo zniszczony, ale można jeszcze pomieścić wszystkie urzędy powiatowe. Stacja transformatorowa nieczynna ale nadająca się do naprawy, stacja wodociągów nieczynna, lecz w stanie nieuszkodzonym i może być uruchomiona po uzyskaniu przez miasto prądu elektrycznego. Rzeźnia bez najmniejszego zniszczenia, duża mleczarnia zniszczona w 20%, ale może być uruchomiona. Dwa młyny w stanie niezniszczonym. W porcie nie zastałem zupełnie taboru wodnego, prócz kilkunastu łodzi bez żadnego znaczenia dla transportu i rybołówstwa na większa skalę.”     W Kamieniu mieszkało wówczas, jak pisał W. Jasiński, około 50 Polaków i 550 Niemców. Pierwszym celem stało się znalezienie siedziby dla polskiej administracji. Urząd Pełnomocnika Rządu RP na Obwód Kamień (nazwa ta obowiązywała do końca maja 1946 r. kiedy to obwód stał się powiatem, Pełnomocnik starostą, a Urząd – Starostwem Powiatowym Kamieńskim) usytuowano w gmachu niemieckiego starostwa (dziś sanatorium „Chrobry”). Niezbędne stało się zabezpieczenie budynków dla przyszłego nowego Zarządu Miejskiego oraz punktu etapowego dla przybywającej do miasta ludności. Pilną potrzebą stało się uregulowanie aprowizacji miasta. W tym celu uruchomiono jeden z młynów, zorganizowano i obsiano ogród oraz utworzono stołówkę. Rozpoczęto ewidencjonowanie zakładów przemysłowych i rzemieślniczych znajdujących się w mieście i czterech osadach obwodu. Pełnomocnik przeprowadził wizytacje kilkunastu wsi, w ośmiu powołując sołtysów. Wszystko to udało się dokonać mimo, jak pisał w sprawozdaniu Jasiński, „ciągłych i codziennych awantur” ze strony Komendantury, z którą współpraca nie układała się najlepiej. Dostrzegając niekorzystny wpływ dwuwładzy w obwodzie wnosił do wojewody Borkowicza o „uregulowanie wzajemnego stosunku Wojskowych Władz Sowieckich do Cywilnych Władz Polskich”.     W samym Kamieniu organizowanie władz miejskich rozpoczęło się dopiero z początkiem czerwca. 10 dnia tegoż miesiąca Pełnomocnik Jasiński powołał na stanowisko burmistrza miasta 33-letniego Stanisława Kuczkowskiego, który zmarł nagle na serce 27 grudnia 1945 r. Przed władzami stanął szereg wyzwań związanych z przeprowadzeniem akcji osiedleńczej i aprowizacją w pozbawionym połączenia kolejowego mieście, które powoli jednak powracało już do życia. Na fotografii: Burmistrz Gminy Kamień Pomorski Stanisław Kuryłło i Przewodniczący Rady Miejskiej w Kamieniu Pomorskim Jacek Golusda po złożeniu kwiatów pod tablicą upamiętniającą starostę Władysława Jasińskiego (fot. MHZK).

Autor:

www.mhzk.eu | Wszelkie prawa zastrzeżone | Made by IQ Vertical | 2009