Historia zapisana na szkiełkach- Adolf Bartelt kamieński fotograf.

„W imieniu swoim oraz mieszkańców Kamienia Pomorskiego pragnę serdecznie podziękować Panu Profesorowi za przekazanie na rzecz Muzeum Historii Ziemi Kamieńskiej przedwojennych szklanych negatywów autorstwa kamieńskiego fotografa Adolfa Bartelta. Mając w pamięci ogrom powojennych zniszczeń wiemy, że jest niewiele elementów łączących nas z historią miasta, dar który pozwoli tym i przyszłym pokoleniom naszych mieszkańców zachować w pamięci dawny wygląd miasta, jego piękną architekturę i unikalne zabytki” - Podziękowanie od burmistrza miasta Grzegorz Bronisława Karpińskiego dla profesora Wallschlägera za przekazanie szklanych negatywów.

2 października 2009 roku na polsko- niemieckiej konferencji pt. „Pomorze- nasza wspólna ojczyzna?” odbywającej się w Kulicach niedaleko Nowogardu, w klasycystycznym dworze brata kanclerza Niemiec Otto von Bismarcka, profesor Hans – Dieter Wallschläger przekazał do Muzeum Historii Ziemi Kamieńskiej niezwykle cenne dla miasta i regionu szklane negatywy wykonane przez pierwszego kamieńskiego fotografa Adolfa Bartelta (1856-1945). Negatywy te do niedawna jeszcze były w posiadaniu Güntera Kleyera, który prawdopodobnie uratował je przed zniszczeniem.

Wszystkie szklane negatywy zostały wykonane na początku XX wieku. Na kilku zachowały się daty 1907 rok, np. na negatywie przedstawiającym ryglowy dwór w Buku, pałacu von Flemmingów w Ronicy, czy gospodarstwie rolnym w Sibinie- łącznie daty zachowały się na 6 negatywach.

Na jednym z negatywów Adolf Bartelt sfotografował cmentarz i widoczne na nim płyty upamiętniające żołnierzy poległych w I wojnie światowej (1914 – 1918). Możemy więc przyjąć, że zdjęcia powstawały w pierwszych dwóch lub trzech dziesięcioleciach XX wieku.

Niektóre szklane negatywy są opisane- jednak są słabo czytelne i wymagają dalszych studiów. Na kilku zachowało się cyfry- prawdopodobnie negatywy były numerowane np. na szklanym negatywie przedstawiającym pałac von Köllerów w Łożnicy zachował się numer 473, a przystani rybackiej w Kamieniu Pomorskim numer 10.

Łącznie profesor Wallschläger przekazał 44 szklane negatywy. 21 negatywów o rozmiarach 24cm x 18 cm, 3 szklane negatywy o tych samych wymiarach, niestety są one potłuczone- przedstawiają port rybacki przy molo w Kamieniu Pomorskim, Rynek Starego Miasta wraz z nabrzeżem portowym, jak również dwa kielichy mszalne z kamieńskiej katedry. Kolejne mniejsze negatywy są o rozmiarach 18cm x 13 cm- łącznie jest ich 18. Dodatkowo przekazano 1 negatyw o rozmiarach 16,4cm x 12 cm i 1 o wymiarach 12cm x 8,8 cm. W zbiorach znajdują się jeszcze 4 negatywy na kliszach o rozmiarach 18cm x 12,7 cm- na jednym sfotografowane jest wnętrze kościoła w Mechowie.

Na zachowanych szklanych negatywach Adolf Bartelt przedstawił m.in. panoramę Golczewa, ulicę tego miasteczka z widoczną niską ryglową zabudową, tartak pod Golczewem, zajazd w Trzebieszewie, dwór w Szumiącej po którym do dnia dzisiejszego pozostały jedynie zgliszcza, pałac von Köllerów w Łożnicy - obecnie również w ruinie, wnętrze kościoła w Mechowie, późnogotycką płaskorzeźbę przedstawiającą Świętą Rodzinę z kościoła w Jarszewie, gotycką chrzcielnicę z Wrzosowa - obecnie w Muzeum Narodowym w Szczecinie, urząd w Stepnicy itp.

Szczególnie dla nas cenne negatywy dotyczą Kamienia Pomorskiego. Z zabudową Starego Miasta, nieistniejącą uliczką wzdłuż murów miejskich, ogrodów na fosie przy obecnej ulicy Pocztowej, panoramy Kamienia wg Lubinusa z 1617 roku, XIX- wiecznej szkoły - obecnie budynek mieszkalny przy placu Wolności, gotyckiego krucyfiksu z kamieńskiej katedry, nabrzeża portowego, auli obecnej szkoły podstawowej nr 1, mostu prowadzącego na Wyspę Chrząszczewską, czy prac melioracyjnych prowadzonych w okolicach Kamienia Pomorskiego.

ciąg dalszy nastąpi

archeolog Grzegorz Kurka

www.mhzk.eu