Muzeum w Kamieniu Pomorskim

Edycja: Historia jednego zabytku – część 53 (3)

Zdjęcie:
Tytuł:

Historia zamku w Golczewie – czasy powojenne (3). Po II wojnie światowej już na polskim Pomorzu Zachodnim bardzo szybko wśród naukowców – historyków i archeologów wzrosło zainteresowanie rycerskimi i książęcymi siedzibami obronnymi. Pierwsze badania przeprowadzono w 1947 roku na dziedzińcu Zamku Książąt Pomorskich w Szczecinie, odsłaniając fundamenty zamku księcia Barnima III. W latach 1967-77 przeprowadzono szereg prac badawczych w Darłowie, Szczecinku, Dobrej Nowogardzkiej, Kaliszu Pomorskim, Lipiu, Płotach , Złocieńcu. Rozpoczął się również nowy etap dla zamku w Golczewie. W 1971 roku Pracownia Konserwacji Zabytków pod kierunkiem Tadeusza Nawrolskiego rozpoczęła badania archeologiczno – architektoniczne w Golczewie. Punktem wyjścia dla prac wykopaliskowych był inwentarz zamku wykonany w 1684 roku i plan zamku wraz z podzamczem z 1771 roku. 
 Podczas 6 sezonów badawczych (1971 – 76) archeologom udało się wyróżnić trzy fazy przebudowy zamku. Wykonano dwa wykopy o powierzchni około 350 m ², zlokalizowanych w południowo – wschodniej części wzgórza – tuż przy wieży zamkowej. Relikty po pierwszym zamku archeolodzy odsłonili na głębokości 4 metrów od dzisiejszego poziomu majdanu – stopy uchwyconych murów znajdowały się na głębokości 7, 5 metra! Były to resztki budowli związanej z siedzibą rycerską datowaną na koniec XIII wieku. Odsłonięto wschodni mur budynku o długości 12 metrów i północny o długości 6,5 metrów. Podczas prac natrafiono na fragment ceglastej posadzki, wnęki okienne, fragmenty łuków konstrukcyjnych, dwie warstwy spalenizny – świadczące o pożarach jakie nawiedzały zamek we wczesnym etapie jego funkcjonowania. W okresie tym zamek zbudowany był na piaszczystej łasze wysuniętej prawdopodobnie cyplowato pomiędzy dwa jeziora. 
 Powyżej archeolodzy natrafili na druga fazę użytkowania zamku, związaną z jego rozbudową w XV wieku. Okazało się, że do jego zbudowania musiano rozebrać starszą – XIII wieczna budowlę, podwyższając równocześnie majdan o 2 metry. W południowo – wschodnim narożniku wzgórza wzniesiono wieżę zachowaną do dnia dzisiejszego, która służyła nie tylko do obrony, ale również jako punkt obserwacyjny i więzienie. W odległości 7 metrów od wieży na osi wschód – zachód, dokładnie wzdłuż murów obronnych wzniesiono dom rycerski oznaczony na planie z 1771 roku literką „g”- wcześniejszy umiejscowiony był bardziej na północ. Na dziedzińcu natrafiono również na dobrze zachowaną nawierzchnię o szerokości 3 metrów ułożoną z dopasowanych kamieni polnych. Zabudowę z trzecie fazy użytkowania zamku znamy z planu z 1771 roku. Niestety nie zachowały się prawie żadne konstrukcje budynków z tego okresu - związane jest to z ich rozbiórką w XIX wieku. 
 Podczas badań natrafiono na tysiące niezwykle cennych zabytków. Do nich należą importowane naczynia kamionkowe z terenów nadreńskich, głównie z Siegburga – na uwagę zasługują dzbany z plastycznym wyobrażeniem mężczyzny z brodą i wąsami. Odkryto wiele przedmiotów z żelaza, brązu – okucia skrzyń, szkatuł, książek, noży. Poza tym natrafiono na fragmenty szkła, półfabrykaty wykonane z rogu i kości. Znaleziono również część różańca z bursztynowych i rogowych paciorków, fragment figurki szachowej, złoty pierścionek, witraże z okien zdobione ornamentem roślinnym i geometrycznym. W pobliżu wieży zamkowej odkryto około 100 bełtów od kusz.
 Cennymi zabytkami okazały się kafle miskowe pochodzące z pieców, które ogrzewały budynki, jeden z pieców wspomniany jest w inwentarzu z 1684 roku. Odkryte kafle pokryte były szkliwem koloru miodowego, zielonooliwkowego, ciemnobrązowego i czarnego. Na ich powierzchni plastycznie wymodelowane były m.in. orły w koronie z głową skierowaną w prawo, kroczący lew, herb w postaci hełmu garnczkowego z labrami, czy postać kobiety ubranej w prostą obcisłą suknię zapinaną od góry na guziki. Fragmenty kafli pochodzą prawdopodobnie z jednego pieca, datowanego na XIV wiek. 
 Ze względu na długotrwałe użytkowanie zamku – przez około 400 lat, niezwykle ciekawą historię siedziby rycerskiej, książęcej i biskupiej, również rewelacyjne odkrycia archeologiczne dokonane w latach 70- tych, uważam, że miejsce to może być magnesem przyciągającym turystów. Do włodarzy miasteczka należy odpowiednie wykorzystanie tego „skarbu”. Warto pomyśleć o utworzeniu na wieży zamkowej stałej ekspozycji przedstawiającej dzieje zamku, wykorzystując do tego celu zabytki pozyskane podczas badań archeologicznych. Ostatnie prace związane z rewitalizacją wzgórza zamkowego, polegające m.in. na zainstalowaniu oświetlenia, pokazują na, że należy patrzeć z optymizmem na przyszłość. Mam nadzieję, że wzgórze zamkowe wraz z podzamczem staną się jeszcze niejednokrotnie areną wspaniałych wydarzeń.

Autor:

www.mhzk.eu | Wszelkie prawa zastrzeżone | Made by IQ Vertical | 2009