23 czerwca 2006 roku w pomieszczeniu kapitularza katedry kamieńskiej
otwarto Muzeum Historyczne Ziemi Kamieńskiej. W uroczystym otwarciu
uczestniczyły władze kamieńskie. Muzeum zostało powołane z inicjatywy
społecznych opiekunów zabytków: Henryka Masłowskiego i Grzegorza Kurki,
jak również Towarzystwa Miłośników Ziemi Kamieńskiej. Pomieszczenia
użyczył proboszcz parafii rzymskokatolickiej pw. Św. Ottona w Kamieniu
Pomorskim ksiądz dziekan Dariusz Żarkowski. Eksponaty, zgromadzone w
muzeum, pochodzą ze zbiorów przedwojennych katedry. W większości są to
eksponaty, pochodzące z przypadkowych odkryć dokonanych na terenie
miasta lub w jego najbliższej okolicy w XIX i w pierwszej połowie XX
wieku, m.in. na jednym z późnośredniowiecznych kafli piecowych
zachowała się data i miejsce odnalezienia zabytku - Marienstr.
1894. W wykazie zbiorów katedry kamieńskiej znajduje się informacja o
przekazaniu do katedry w 1905 roku przez pułkownika Hohenbrűck‘a znalezionego noża krzemiennego. W
Muzeum Katedralnym zgromadzone zostały również zabytki z wykopalisk
prowadzonych na terenie Kamienia Pomorskiego w latach 2004 – 2006. Są
to cegły i kształtki ceglane z klasztoru dominikanów, ceramika
XVII–XVIII-wieczna z wykopalisk prowadzonych na ul. Garncarskiej,
XIX-wieczne kafle piecowe, odkryte podczas prac remontowych,
prowadzonych na odcinku murów miejskich w październiku 2006 roku. W
zbiorach znajdują się zabytki, przekazane w ostatnich miesiącach do
muzeum przez pasjonatów historii ziemi kamieńskiej, m.in. dwa
neolityczne kamienne toporki, toporek rogowy znaleziony w okolicach
Świerzna i szydło kościane przekazane zostały przez pana Henryka
Masłowskiego, fragmenty XVII-wiecznych kafli piecowych znalezionych w
trakcie remontu sceny amfiteatru w lipcu 2004 roku, kamienna kula
armatnia znaleziona przez robotników 19 maja 2006 roku na terenie
Starego Miasta, czy przekazane przez Tomasza Kaczmarskiego w
listopadzie 2006 roku butelki z przedwojennego browaru kamieńskiego
rodziny Voerkeliusów. Pomysł na utworzenie muzeum powstał na
początku sierpnia 2004 roku. Wówczas to została przeprowadzona
inwentaryzacja zbiorów zgromadzonych na strychu północnej części
krużganka wirydarza. Zabytki te leżały od wielu lat ukryte na strychu,
a część z nich nigdy nie była wystawiana na widok publiczny, dlatego
też została podjęta decyzja o jak najszybszym ich wyeksponowaniu. Wśród
tych zabytków znajdowały się m.in. 4 toporki neolityczne, 1 siekierka
krzemienna, sierp krzemienny kultury pucharów lejkowatych, skrobacz
krzemienny z VI-V wieku p.n.e., gliniany kubek kultury łużyckiej, urny
popielnicowe, naczynie typu Bombentopf z XIII wieku,
średniowieczna kościana oprawa na sierp, fragmenty naczyń
wczesnośredniowiecznych, fragmenty kamionkowej ceramiki importowanej,
fragmenty dębowej łodzi – dłubanki z V-VI wieku n.e., witraże,
skamieliny ryb z ery paleozoicznej i muszli amonitów z ery
mezozoicznej, skały, minerały, kości zwierzęce, poroża, możdżeń tura z
widocznymi nacięciami na powierzchni, skorupa żółwia, żuchwa
hipopotama, miecz ryby piły, średniowieczna podkowa z rakami służącymi
do jazdy konnej na mokradłach, żelazne kule armatnie, fragment miecza
średniowiecznego, dolna część epitafium XVII–XVIII-wiecznego,
bizantyjska lampka oliwna , fragment kamiennego epitafium, znalezionego
w 1873 roku na terenie poklasztornym. Oprócz zabytków wyżej
wymienionych umieszczono w Muzeum Historycznym eksponaty wystawiane od
wielu lat w gablotach Skarbca Katedralnego. Są to renesansowe kafle
piecowe m.in. szkliwiony kafel z portretem księcia Barnima XI, kafle
fryderycjańskie z połowy XVIII wieku i kufel gliniany z pokrywką cynową
z 1724 roku. W muzeum można obejrzeć również wystawę zdjęć
cmentarzyków niemieckich z okolic Kamienia Pomorskiego, przedwojennych
zdjęć Kamienia Pomorskiego, przekazanych do muzeum przez byłych
mieszkańców miasta, wyposażenie organów katedry kamieńskiej, czy
kamienne żarno.
Głównym celem powstania muzeum jest
zabezpieczenie zbiorów katedralnych, gromadzenie zabytków z
przypadkowych odkryć, dokonywanych na terenie miasta i uświadomienie
mieszkańcom o konieczności reaktywacji Muzeum Regionalnego w Kamieniu
Pomorskim. Jako społeczni opiekunowie zabytków i opiekunowie Muzeum
Historycznego mamy nadzieję, że w najbliższym czasie władze naszego
miasta podejmą decyzję o jego powołaniu. |
|
|
|
W zbiorach Muzeum Historii Ziemi Kamieńskiej znajduje się pod numerem inwentarzowy 2341.Jest to tzw. Anioł Chrzcielny obecnie unikat , niegdyś powszechny w wyposażeniu świątyń protestanckich na Pomorzu od około 1700 roku aż do 1945 roku . Anioł Chrzcielny został znaleziony 23 sierpnia 2007 roku w trakcie sporządzania inwentaryzacji obiektów przenoszonych do Muzeum . Po dokładniejszych oględzinach okazało się , że jest zabytek barokowy z początku XVIII wieku – niegdyś wisiał nad nawą główną przed ołtarzem w jednym z pobliskich kościółków wiejskich . Anioł ma rozpostarte skrzydła wysuniętą prawą dłoń w której trzyma misę w kształcie muszli – ubrany w długą zwiewną tunikę .Okazuje się , że Anioły Chrzcielne służyły do chrztu niemowląt i skutecznie zastępowały tradycyjne chrzcielnice – stąd misa w kształcie muszli w której znajdowała się woda święcona . Anioły również niosły dobrą nowinę i roztaczały opiekę nad niemowlakami – stąd duża popularność tych obiektów . Kamieński anioł jest wykonany prawdopodobnie przez artystę pomorskiego i cechuje się bardzo dobrym wykonaniem – zachowane są ślady polichromii . Dużo tego typu obiektów znajduje się za Odrą między innymi na terenie Brandenburgii . To cud , że do dnia dzisiejszego zachował się obiekt tej klasy i że można go obecnie podziwiać w muzeum . Jest to kolejny odkryty obiekt zabytkowy , który może stać się atrakcją dla turystów i miejscowych . Na Pomoru Zachodnim zachowało się ich bardzo mało – tym bardziej warto się nim chwalić . Wymaga on jednak konserwacji i mamy nadzieję , że zajdzie się darczyńca , który pomoże w jego konserwacji . Mamy nadzieję , że zabytek ten pewnego dnia będzie wyeksponowany na stałe w Muzeum Regionalnym , które powołane zostanie w naszym mieście . Zapraszmy do obejrzenia tego zabytku i zapoznania się z jego funkcją . Na podstawie przedwojennych zdjęć kościółków wiejskich wiemy , że takie Anioły Chrzcielne znajdowały się w kościółku w Dobropolu ( kościółek ryglowy był pod patronatem rodziny von Köllerów – zniszczony w latach 50 – tych XX wieku za namową Ministerstwa do Spraw Wyzwań ) – później przeniesiony został do Jarzszewa , kolejny znajdował się w Stuchowie i min. w Przybiernowie . Dzięki współpracy z proboszczem Dariuszem Żarkowskim możemy wzbogacać naszę wiedzę na temat przeszłości tych ziem min. przez poznawanie tego typu obiektów za co dziękujemy . Prawdopodobnie jedyny Anioł chrzcielny używany jest do dnia dzisiejszego na terenie Polski znajduje się we wsi Sorkwity na Pojezierzu Mrągowskim - pochodzi on z 1701 roku
|
|
Zabytek ten został znaleziony w piwnicy parafii rzymsko-katolickiej w Kamieniu Pomorskim. Pierwotnie dwugłowy orzeł cesarski pochodzi z balustrady ławy z kościółka w Jarszewie. Pozostała część balustrady znajduje się obecnie w kościółku w Górkach Pomorskich. Balustrada została wykonana w drugiej połowie XVII wieku.
|
|
|
|
|
Jest to jedyny zachowany fragment drewnianego epitafium z kamieńskiej katedry. Znaleziony w sierpniu 2004 roku na strychu północnej części krużganku wirydarza. Niestety polichromia mocno zniszczona- słabo czytelne litery i całkowicie zatarty herb. Epitafium wykonane pod koniec XVI wieku w stylu manierystycznym.
|
Sierp wykonany z krzemienia, prawdopodobnie kultury pucharów lejkowatych. W XIX wieku na Wyspie Chrzązczewskiej znajdowały sie groby megalityczne tej kultury, która egzystowały na ziemi kamieńskiej ponad 5 tysięcy lat temu. Niestety grobowce zostały zniszczone w trakcie eksploatacji kredy.
|
|
|
|
Tzw grabwangen- jest to drewniana płyta grobowa (stela). Bardzo popularne na Pomorzu w XVII-XIX wieku.
|
W gablocie tej znajdują się zabytki odkryte podczas badań archeologicznych prowadzonych na ulicy Garncarskiej. Archeolodzy natrafili m.in. na fundamenty kamienicy mieszczańskiej i wiele zabytków ruchomych tj. szkliwiona ceramika, kościana szczoteczka do zębów a nawet warkocz kobiecy.
|
|
Możdżeń tura został znaleziony na strychu północnej część krużganków wirydarza. Na możdżeniu widoczne są ślady nacięć wykonanych przez człowieka.
|
Prawdopodobnie pochodzi ze zbiorów przedwojennych katedry. Przez turystów często mylona i traktowana jako żuchwa mamuta.
|
|
|
|
|
Renesansowy kafel piecowy z portretem
cesarza Karola V Habsburga W zbiorach Muzeum Historii Ziemi
Kamieńskiej pod numerem inwentarzowym 25 znajduje się interesujący
zabytek z epoki renesansu ( XVI wiek ) . Jest to szkliwiony na
zielono kafel piecowy z portretem cesarza Świętego Cesarstwa
Rzymskiego Narodu Niemieckiego Karola V Habsburga ( urodził się 24
lutego 1500 roku , zmarł 21 września 1588 roku ) . Karol V słynął
ze znajomości pięciu języków : hiszpańskiego ,
francuskiego , flamandzkiego , niemieckiego i języka włoskiego . W
wieku 6 lat po śmierci ojca został królem Kastylii i Leonu
,faktyczne rządy przejął jednak w wieku 16 lat . Na cesarza został
koronowany 24 lutego 1530 roku w Bolonii . Jako cesarz Karol V
rezydował głównie w Hiszpanii – gdzie spędził łącznie
17 lat . Za jego panowania konkwistador Herman Cortez podbił państwo
Azteków a Francisco Pizarro państwo Inków . Musimy
pamiętać , ż cesarz był obrońcom katolicyzmu w Europie i
zwalczał ruch reformatorski Marcina Lutra , zresztą spotkał się z
nim osobiście w 1521 roku na Sejmie Rzeszy w Wormacji . Doszło
nawet w późniejszym okresie do otwartego konfliktu zbrojnego
pomiędzy zwolennikami reformacji i katolicyzmu . W 1556 roku Karol
V abdykował i pozostał do końca życia w klasztorze – zmarł 21
września 1558 roku . Cesarz na kaflu z Kamienia Pomorskiego jest w
stroju typowo renesansowym – charakterystycznym dla epoki . W
dłoniach trzyma rękawice . Na szyj zawieszony ma Order Złotego
Runa przyznawany obrońcom katolicyzmu m.in. order nosił król
Polski Zygmunt III Waza czy August II Mocny . Karol V na kaflu
kamieńskim ma Order Złotego Runa zawieszany na szyi – widoczny
jest łańcuch na którym znajduje się pierścień z
zawieszoną na nim podobizną skóry baranka . Kafel z portretem Karola V zdobił
zapewne piec jednej z mieszczańskich kamienic znajdującej się w
okolicach rynku Starego Miasta . Jest to ciekawostka , ponieważ
portret przedstawia obrońcę katolicyzmu a przecież Kamień w
tamtym okresie był już miastem protestanckim – od 1534 roku kiedy
to książęta pomorscy oficjalnie uznali nauki Marcina Lutra za
oficjalną religię w Księstwie Pomorskim . Kafel znaleziony został
prawdopodobnie pod koniec XIX wieku i został zdeponowany w katedrze
. W tamtym czasie zbiorami zajmował się kamieński historyk
Rudolph Spuhermann ( napisał m.in. książkę Der Caminer Dom -
nieocenione źródło informacji o katedrze )- pochowany na
cmentarzu komunalnym w 21 stycznia 1944 roku w wieku 88 lat .
Niestety jego grób nie zachował się do dnia dzisiejszego.
|
|
|
Toporek rogowy został przekazany przez przewodniczącego Towarzystwa Miłośników Ziemi Kamieńskiej Pana Henryka Masłowskiego.
|
|
W tym roku mija 90 lat od czasu, kiedy władze miejskie Kamienia na Pomorzu wydały pierwsze własne pieniądze. Były to banknoty i monety o różnej wartości.
W okresach wielkich niepokojów ludzie gromadzili jak największą ilości środków materialnych, by doczekać „lepszych czasów”. Od dawna wojny i kryzysy gospodarcze podważały zaufanie do banków, dlatego też starano się przechowywać swój dobytek w tzw. „skarpecie”, czyli ukrywając go w bezpiecznych miejscach. Zazwyczaj przechowywano w taki sposób dobry kruszcowy pieniądz: złoty i srebrny. Wybuch I wojny światowej, ogłoszenie 1 sierpnia 1914 roku przez rząd niemiecki mobilizacji, wywołały u ludności taką właśnie reakcję. Masowo gromadzono 5-, 10- i 20-markowe złote monety oraz 1-, 2-, 3- i 5-markowe srebrne monety. Robiono to w wierze, że sytuacja w miarę się ustabilizuje, i że tak dobry pieniądz nie straci, a może nawet zyska na swej wartości. Wycofywano także masowo oszczędności z banków, żądając przy tym wypłat w owej „dobrej” monecie.
Większych efektów nie przyniosło wstrzymanie już z dniem 4 sierpnia 1914 roku wypłat z banków pieniędzy srebrnych i złotych. Także zadowalające nie były obowiązkowe wpłaty do banków tychże monet, pochodzących z depozytów instytucji państwowych. Częściowym tylko sukcesem zakończyła się rozpropagowana wśród ludności cywilnej akcja wymiany monet kruszcowych na pieniądz papierowy. Co gorsza, z uwagi na masowy wykup towarów, zaczęły skakać w górę ich ceny, co w konsekwencji narzucało potrzebę zwiększenia ilości pieniędzy. W obiegu brak było niskich nominałów, dlatego miasta niemieckie, także na Pomorzu, rozpoczęły wydawanie własnych zastępczych środków pieniężnych tzw. Notengeld’ów. Z czasów, kiedy wydawane były notgeldy, a w Niemczech szalała hiperinflacja, zachowało się wspomnienie jednego z ówczesnych mieszkańców Kamienia. - Zamówił on w kafejce kawę kosztującą 5000 marek. Po godzinie, gdy przyszło do zapłacenia rachunku, kelner zażądał od niego 8000 marek, twierdząc, że w ciągu tego czasu kawa podrożała o 3000 marek. Dla porównania w tym czasie za 1 funt chleba płacono 540 miliardów marek, za funt mięsa - 3200 miliardów marek. W latach 1920-1921 rynek pieniężny został już unormowany. Po wojnie jednak szeroko rozpowszechniło się kolekcjonerstwo tego typu walorów. Władze samorządowe miast i gmin wydawały więc papierowe notgeldy w postaci całych serii, bardzo bogato ilustrowanych. Gwarantowało to dodatkowe wpływy gotówki do kasy, które mogły być przeznaczone na lokalne potrzeby. Bony te w minimalnym stopniu pełniły rolę pieniądza, gdyż najczęściej trafiały do handlarzy hurtowych, rozprowadzających je wśród licznej rzeszy zbieraczy w całych Niemczech. Dziś jeszcze można na kilku aukcjach internetowych wylicytować kamieńskie pieniądze miejskie, także od posiadaczy w USA.
Marian Klasik
Monety: 10 pfenigów i ½ marki z 1918 roku oraz 50 pfenigów z 1920 roku. Na awersie wszystkich trzech monet znajdował się jeden ze starszych herbów miasta, przedstawiający św. Jana Chrzciciela ze złożonymi do modlitwy rękoma na tle ułożonym z rombów, stojącego przed załamanym murem zakończonym fryzem i ozdobionym dwoma pięcioramiennym gwiazdami. Po obu stronach świętego pastorały, przed murem falująca woda. Poszczególne tarcze herbowe różnią się kształtem. Na rewersie umieszczono wartość nominału oraz napis „Stadt Cammin i.P.” oraz rok emisji.
Banknoty: na awersie wszystkich banknotów umieszczono łódź żaglową na tle panoramy miasta od strony Zalewu Kamieńskiego, wartość nominału oraz napisy: wolle die städlische Sparkasse (Stadgirokase); Cammin i. Pom.; den Überbringer dieses vergüten; zu Lasten unseres Kantos; nr banknotu; data emisji; Bürgermeister – podpis. Na rewersie nominału o wartości 25 pfenigów umieszczono Basztę Bramy Wolińskiej, 50 pfenigów – Butelkę Kleista wkomponowaną w głowicę pastorału oraz herby Kamienia i biskupstwa kamieńskiego, 75 pfenigów – Ratusz, 1 marki – Katedrę; 2 marek – panoramę miasta od strony Zalewu Kamieńskiego. Banknoty miały wymiary: 8,5 x 5,5 cm. Pod poszczególnymi rysunkami znajdują się podpisy mówiące w sposób poetycki o ich znaczeniu czy walorach. Pod Butelką Kleista znajduje się następujący czterowiersz (w wolnym przekładzie): Kamieński dziekan Kleist stworzył butelkę; nazwaną Butelką Kleista; nie do piwa, nie do wina; lecz służącą do telegrafowania.
Materiały do publikacji przekazał Marian Klasik. |
Obecnie po konserwacji zachowawczej eksponowany w Muzeum Historii Ziemi Kamieńskiej.
Wystawa pt. Oblicza przeszłości. Ochrona dziedzictwa historycznego Gminy Kamień Pomorski.
|
|