Wiejskie
kościołki Pomorza Zachodniego stały się dominującym elementem w
krajobrazie wsi pomorskiej świetnie wpisując się w jej
architekturę. Podobnie było i w powiecie kamieńskim. Fundatorami
wznoszonych przeważnie od XVI do XVIII w. świątyń byli
przedstawiciele pomorskich rodów – von Flemmingów, von Köllerów,
von Puttkamerów czy von Brochusenów. Bogate wyposażenie –
epitafia, drewniane empory z herbami donatorów, ich portrety i
krypty grobowe, charakterystyczne dla świątyń protestanckich
ołtarze ambonowe i anioły chrzcielne czy cenne naczynia liturgiczne
świadczyły o hojności i zamożności fundatorów.
Niestety
część z kościołów została bezpowrotnie utracona nie tylko
podczas II wojny światowej, ale często i po jej zakończeniu.
Od
1945 r. poniemieckie świątynie Ziem Zachodnich i Północnych
przejęte przez Kościół katolicki stały się dla ciężko
doświadczonej przeżyciami wojennymi polskiej ludności, która tu
zamieszkała, miejscem bardzo ważnym. Wraz z katolickim księdzem
stwarzały namiastkę stron rodzinnych i umożliwiały przystosowanie
się do życia w nowym, obcym miejscu osiedlenia.
Nie
wszystkie obiekty sakralne zostały jednak przejęte przez Kościół.
W miarę nasilającej się z nim walki, prowadzonej przez władze
komunistyczne, uzyskanie zezwolenia na użytkowanie opuszczonych
świątyń na cele kultowe stało się niemożliwe.
W tej
sytuacji wiele wartościowych obiektów pozostawionych bez opieki
ulegało dewastacji. Kościoły, często zabytkowe, mimo interwencji
służb konserwatorskich stopniowo popadały w ruinę.
Ich
los został przypieczętowany 20 lutego 1954 r. Wówczas to, na
posiedzeniu Egzekutywy Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej
Partii Robotniczej w Szczecinie, postanowiono je przekazywać na cele
gospodarcze lub do rozbiórki. Szczegółowy plan ich
rozdysponowania, na lata 1954-1955, obejmujący ponad 230 kościołów
położonych na terenie całego województwa, został opracowany w
Wydziale ds. Wyznań Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej. W
powiecie kamieńskim (w jego granicach, sprzed 1 października 1954
r., obejmujących wówczas m.in. Przybiernów, Stepnicę i Łoźnicę)
wytypowano 25 kościołów, z których większość została
rozebrana.
Wystawa
„Zniszczone-utracone. Losy wiejskich kościółków okolic Kamienia
Pomorskiego po II wojnie światowej”, której organizatorami są
Muzeum Historii Ziemi Kamieńskiej oraz Parafia Rzymskokatolicka pw.
św. Ottona w Kamieniu Pomorskim, pokazuje dramatyczne dzieje tych
obiektów sakralnych na przykładzie dwunastu wybranych
nieistniejących już kościołów, które znajdowały się w
Benicach, Buku, Dobropolu, Gostyniu, Jarszewie, Lasce, Samlinie,
Sibinie, Stuchowie, Szumiącej, Śniatowie i Wrzosowie (po latach
odbudowano świątynie w Sibinie, Samilnie, Stuchowie i Śniatowie).
Na
ekspozycję składają się fotografie pokazujące zniszczone
kościółki przed i po 1945 r., kopie dokumentów dotyczących ich
rozbiórek, ocalałe elementy wyposażenia oraz film dokumentalny,
zrealizowany przez Pawła Kulę ze Stowarzyszenia „Oswajanie
Sztuki”, w którym zebrano relacje świadków historii
pamiętających celowe niszczenie świątyń w latach 1954-1955.
Honorowy
Patronat nad wystawą objął Jego Ekscelencja Ksiądz Arcybiskup
Andrzej Dzięga, Metropolita Szczecińsko-Kamieński.