logo muzeum

O dworze w Rarwinie - dwór po remoncie dachu

Rarwino to niewielka wieś położona w gminie Kamień Pomorski, przy drodze z Kamienia do Golczewa. W 1860 r. zasłynęła z tego, iż w jej okolicach odnaleziono największy znany bursztyn bałtycki ważący około 10 kilogramów, który dziś znajduje się w Muzeum Przyrodniczym w Berlinie.
Rarwino ma jednak znacznie wcześniejszy rodowód. Pierwsza wzmianka o tej wsi (niem. Rarvin) pochodzi z około 1380 roku. Należała wtedy do rycerskiego rodu von Rarvin znanego na Pomorzu od 1299 roku. O wsi wspomina się też w 1434 i 1445 roku. W latach osiemdziesiątych XVI wieku Rarwino zostało podzielone na trzy części lenne.
Cześć A należała początkowo do rodu von Zastrow, w 1679 r. - von Brüsewitz, 1742 – von Wachholz by w 1774 r. zostać zakupioną przez rodzinę Neumann. W XIX wieku przeszła w posiadanie rodziny Knoll, którą od około 1929 roku zastąpiła rodzina Grabow. Hans Grabow był ostatnim właścicielem tej części liczącej wtedy 352 hektary.
Część B należała pierwotnie do rodu von Flemming, następnie w XVIII stuleciu do rodziny  von Wachholz, Vollert, Steffenhagen i Granz. W 1856 r. część B stała się własnością Theodora von Elbe, który połączył ją z częścią C. W 1893 r. majątek ten został rozparcelowany, a jego największa część przeszła w posiadanie rodziny Elert, która była jej ostatnim właścicielem.  
Część C należała początkowo do Zastrowów, później Flemmingów, na początku XVIII wieku została odkupiona przez  Brüsewitzów, by w kolejnym stuleciu połączyć się z częścią B.
Po 1945 roku dwuczęściowy majątek Rarwino został przejęty przez Państwowe Nieruchomości Ziemskie, a następnie Państwowe Gospodarstwa Rolne – Kombinat PGR w Benicach z siedzibą w Niemicy, a po ich likwidacji od 1993 roku przez Agencję Własności Rolnej Skarbu Państwa.
Początki dworu w Rarwinie, znajdującego się w dawnej części A, na dzisiejszym północnym krańcu wsi, sięgają przełomu XIX i XX wieku, gdy część ta stanowiła własność rodziny Knoll, która, jak się przyjmuje, rozplanowała folwark i wybudowała swą rezydencję. Ceglany dwór wzniesiony został na fundamentach z kamienia polnego i głazów narzutowych w kształcie nieregularnej litery C. Do budynku głównego dobudowane jest skrzydło zachodnie.
Dwór w Rarwinie przeszedł gruntowną modernizację w 1923 roku. Do drugiej połowy XX wieku stanowił element zamykający prostokątne podwórze gospodarcze. Po bokach dziedzińca ustawione były cztery budynki, w tym stodoła kryta trzciną. Ostatni z nich został rozebrany w latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku. W poprzedzającej te lata dekadzie we dworze znajdowały się biura i mieszkania pracowników sezonowych PGR z łaźnią i salą świetlicowo-kinową. Po remoncie z lat 1974-1975 obiekt został podzielony na mieszkania i funkcję taką spełnia do dziś.
Przy dworze częściowo zachował się park, który 12 grudnia 1980 r. został wpisany do rejestru zabytków. Parkowe zadrzewienie chroniło dwór i sąsiednie budynki gospodarcze od wiatrów północnych od strony łąk i pól położonych w dolinie rzeki Niemicy. Jak wyżej wspomniano w 1980 r. do rejestru zabytków został wpisany jedynie park. Dwór na ochronę konserwatorską, potwierdzoną takim wpisem, musiał jeszcze poczekać. W 1996 r. szczecińska architektka i historyczka architektury Aleksandra Hamberg-Federowicz opracowała kartę ewidencyjną obiektu wskazując na potrzebę wpisania dworu w Rarwinie do rejestru zabytków. Ostatecznie procedura umieszczenia tego obiektu w rejestrze została przeprowadzona w 2011 r.
Widoczny z oddali z drogi do Golczewa dwór jest najokazalszym budynkiem w Rarwinie. Prowadzi do niego zewnętrzny przedsionek – ganek z wejściem głównym z zachowaną stolarką drzwiową i okienną. W oknach przedsionka zachowały się jeszcze pierwotne klamki. Zachowało się również jedno ozdobne zakończenie rynny tzw. rzygacz znajdujący się na balkonie nad przedsionkiem. Za wejściem głównym znajduje się korytarz prowadzący na dwu i półtraktową klatkę schodową. Skrzydło boczne ma zaś osobne wejście i ganek oraz jednotraktową klatką schodową. Od strony wschodniej znajdowało się również wejście przez metalową przeszkloną werandę, która została jednak  rozebrana po II wojnie światowej. Na fasadzie zachowały się jeszcze pierwotne detale architektoniczne z gzymsem oddzielającym parter od poddasza i  gzymsem wieńczącym elewację. W budynku szczęśliwie zachowały się elementy historycznego wyposażenia, którymi są m.in.  drewniana więźba dachowa, zdobione kominowe drzwiczki rewizyjne, ceramiczne stropy Kleina w jedynej podpiwniczonej części bocznej budynku, terakotowa posadzka w ganku głównym i bocznym czy przede wszystkim  klatka schodowa ze schodami. Na ostatnim podstopniu zachował się jeszcze nieczytelny napis i data 1923 oznaczający zapewne czas wykonania klatki schodowej i remontu budynku. Z holu głównego na klatkę schodową prowadzi zdobiony drewniany portal bodaj jedyny taki zachowany jeszcze na terenie gminy Kamień Pomorski.  
W 2011 r. dwór z uwagi na swe znaczenie został wpisany do rejestru zabytków. Uznany został za, jak czytamy w decyzji o wpisie, "doskonały przykład przemian, jakie dokonywały się  w kształtowaniu przestrzeni na przełomie XIX i XX w. oraz na początku lat 20-tych XX w." Jako cenne źródło naukowe "pod względem genezy formy i rozwiązań artystycznych" został uznany za "przykład eklektycznej architektury rezydencjonalnej zachowanej w oryginalnej formie na terenie województwa zachodniopomorskiego".
Na szczęście rzeczywistość ostatnich lat nie obeszła się z dworem w Rarwinie tak jak z jego odpowiednikami we Wrzosowie czy w Miłachowie, po których dziś pozostały jedynie ruiny.  
W ostatnim czasie zabytkowy dwór w Rarwinie powoli zmienia swoje dotychczasowe oblicze oczekującego na przeprowadzenie prac konserwatorskich budynku. Dzięki administrującej zabytkiem firmie "Zarządzanie Nieruchomości Danuta Omelańska" i mieszkańcom dworu w ubiegłym roku przeprowadzono konieczny i wyczekiwany od wielu lat gruntowny remont dachu wykonany przez kamieński zakład dekarsko-blacharski Stanisława Janika. Zarządcy udało się pozyskać dofinansowanie do remontu pochodzące ze środków przeznaczonych na konserwację obiektów zabytkowych Województwa Zachodniopomorskiego przyznanych przez Zachodniopomorski Urząd Wojewódzki.
Prace remontowe dachu stanowią pierwszy etap prac konserwatorskich dworu w Rarwinie. Miejmy nadzieję, iż w przyszłości ten zabytkowy obiekt naszej gminy odzyska swój dawny blask.